Industriële bedrijven moeten volgens de wet alle maatregelen nemen die nodig zijn om bedrijfsongevallen te voorkomen. ‘Maar dat betekent niet dat het slim is elke machine of robot achter een hek te zetten’, vertelt Pilz-directeur Jan Tournois. ‘Want dat zal ten koste gaan van de productiviteit en het job-engagement en daarmee van de winst.’ Volgens hem bepaalt de autonomie die de medewerker ervaart voor een groot deel zijn motivatie. ‘De mate waarin het veiligheidssysteem zijn autonomie beperkt, heeft dus een direct negatief effect op motivatie, betrokkenheid en de wil om verantwoordelijkheid te nemen. Een hek om een robot of machine heeft des te meer impact als de deur naar de machine pas opengaat als het systeem dit toestaat. De operator wordt beschermd door het systeem, maar de robot is de baas. Daar komt bij dat het hek soms het zicht ontneemt, zodat de operator niet goed in staat is de kwaliteit van het proces te bewaken. In de praktijk blijkt dat medewerkers veiligheidssystemen overbruggen of geheel verwijderen als die de autonomie en de productiviteit tegenwerken.’
Jan Tournois: ‘We moeten toe naar een industrie waarin mens en robot naast elkaar veilig kunnen samenwerken, zonder dat dit ten koste gaat van het gevoel van autonomie en betrokkenheid.
Met andere woorden: beveiligen op een wijze die in psychologisch opzicht niet is afgestemd op de applicatie, kan leiden tot risicogedrag, aldus Tournois. Nu is er technologie die medewerkers op een slimmere wijze de veiligheid biedt. Zo zijn er camerasystemen die direct de draaisnelheid of bewegingen van robots of machines bewaken.
Nemen die systemen mensen waar binnen een bepaalde afstand tot machine of robot, dan zorgen zij ervoor dat die langzamer werken of tot stilstand komen. Deze intelligente systemen zijn op te bouwen met lichtschermen, scanners en/of veiligheidscamera’s. ‘Een installatie met een directe toegang, die goede controlemogelijkheden biedt, eenvoudig bedienbaar is en betrouwbaar wordt gevonden, zal men ervaren als een gemak voor de taakuitvoering. 
De toename van ervaren autonomie en support verhoogt de motivatie en het engagement en dat heeft een positief effect op productiviteit, omzet, winst én veiligheid’, aldus Tournois, verwijzend naar onderzoek van Gallup Q12 binnen 152 organisaties uit 2008. ‘We moeten toe naar een industrie waarin mens en robot naast elkaar veilig kunnen samenwerken, zonder dat dit ten koste gaat van het gevoel van autonomie en betrokkenheid. Waar alleen hekken staan als het echt niet anders kan’, stelt Jan Tournois, die zelf ook gedragswetenschappelijk promotieonderzoek doet naar de relatie tussen veiligheidssystemen, engagement en risicogedrag.
