Uit recent onderzoek van Het Financieele Dagblad blijkt dat de stikstofcrisis de industrie een schade van naar schatting 13 miljard euro heeft berokkend sinds de Raad van State in mei 2019 de vergunningverlening voor projecten stil liet leggen. Deze impasse duurt vooral zo lang doordat het kabinet veel tijd nodig heeft om een door de veehouders acceptabel beleid te ontwikkelen voor het terugbrengen van de veestapel. Vee is een van de belangrijkste bronnen van stikstofoxide-uitstoot. Een mogelijke uitweg, aldus Jean Louis Steevensz, sinds kort lector business innovation aan hogeschool Fontys in Venlo, is gelegen in het bieden van een alternatief businessmodel aan de boeren dat bij hen past.
In zijn optiek kan dat alternatief liggen in de insectenkweek. Vlees- en zuivelproductie zorgen voor aantrekkelijke voedingsproducten vol met de proteïnes die de mens nodig heeft. Maar het zorgt dus ook voor die stikstofoxide-uitstoot en legt bovendien een te groot beslag op schaarse natuurlijke hulpbronnen als water. Het op de schaal van een gemiddelde boerderij kweken van proteïnerijke insecten, wat een veel kleinere ecologische footprint met zich meebrengt dan het fokken van varkens of runderen, kan dan een oplossing bieden, aldus Steevensz eind september in zijn inaugurele rede. Of dat werkelijk het geval is gaat hij met zijn lectoraat uitzoeken, binnen het thema Sustainable Food Transition. Daartoe wordt op de Brightlands Greenport Campus in Venlo een lab opgezet waarin op ‘boerderijschaal’ het complete productieproces wordt uitgetest, om zo te achterhalen of daarin een economisch interessant businessmodel voor de veehouder schuilt.
‘Ook de bedrijven die van de insecten food-producten gaan maken, zullen bij het lab betrokken worden’, aldus Steevensz. Waarmee hij raakt aan een belangrijke succesfactor van insectenkweek: de acceptatie door de consument. ‘We hebben daar al wat onderzoek naar gedaan. De wielrennerij maakt al gebruik van eiwitrijke producten op basis van insecten en die zijn in die wereld geaccepteerd. Een goede productnaam blijkt al veel verschil te maken. Voorts is een betrouwbare key-gebruiker van belang: dat de gerenommeerde, Nederlandse horecaketen Bagels & Beans broodjes serveert met ingrediënten gebaseerd op insecten, vergroot ook de acceptatie. Enge beestjes op het etiket zetten werkt juist averechts.’
Het lectoraat van Steevensz gaat daarnaast, binnen een tweede thema, Servitization, onderzoek doen naar businessmodellen gebaseerd op diensten in plaats van producten en welke uitdagingen die met zich meebrengen. ‘Foodtechnologie is belangrijk in deze Venlose regio. Bedrijven als Marcelissen en Sormac brengen foodprocessingmachines op de wereldmarkt. Het servicen daarvan wordt bij de huidige tekorten aan servicemonteurs steeds lastiger. Met data uit die installed base kan beter voorspeld worden wanneer onderhoud precies nodig is. Probleem daarbij is wel dat vaak onduidelijk is van wie de data zijn’, duidt hij een van de onderwerpen waarop hij zich met zijn lectoraat zal focussen.
Het is ook een onderwerp dat goed aansluit bij het derde thema van zijn Fontys-onderzoeksgroep: Internationalisation. ‘Bedrijven in Limburg exporteren gemiddeld genomen meer dan de bedrijven in de andere provincies. Maar exporteren is meer dan je producten aan de andere kant van de grens te koop aanbieden. Cultuurverschillen bijvoorbeeld kunnen het succes van een product maken of breken. Zo ken ik een bedrijf dat zich toelegt op de ontwikkeling van software voor het tracen van online bestelde producten. Een succes in Nederland want wij willen precies weten wanneer ons pakje wordt afgeleverd. Maar niet in Spanje. Daar zijn ze veel geduldiger.’ Ook de actuele handelsoorlogen en supplyproblemen kunnen een grote impact hebben op internationaal zakendoen. Hoe het mkb hierop zijn supplychains moet herinrichten en zijn businessmodellen moet innoveren om succesvol te blijven is weer een ander vraagstuk dat Steevensz met zijn lectoraat gaat proberen te beantwoorden.
