Als Jan Tournois over bevlogenheid praat, straalt hij het ook uit. Hij wil de factor mens, nog onderbelicht in het denken over industriële veiligheid, centraal stellen. Als directeur van Pilz Nederland legt hij zich toe op innovatie, vooral in de dienstverlening voor veiligheid. En op persoonlijke titel gaat hij nog een stap verder: promotieonderzoek naar de invloed van belemmerende veiligheidsmaatregelen op het risicogedrag van medewerkers.
Werknemer tussen autonomie en frustratie
Veiligheid is hot in de industrie en dat weerspiegelt zich in de groei van Pilz. De Duitse multinational in veilige automatisering behaalde in 2016 een plus van zes procent in omzet (naar 306 miljoen euro) en aantal medewerkers (bijna 2.200). Pilz Nederland groeit sneller, meldt directeur Jan Tournois. ‘Elk jaar circa tien procent.’ Hij schrijft het toe aan de focus op de juiste sectoren op het juiste moment, innovaties en de investeringen in nieuwe opleidingsmethodiek waarin leren door beleven centraal staat, met onder meer virtual en augmented reality.
Oorzaak van onwenselijk gedrag
Het past in de maatschappelijke trend van risico-aversie: steeds meer risico’s uitsluiten door nieuwe veiligheidsmaatregelen en -regels in te stellen. Dit verlaagt echter de productiviteit en verhoogt het ziekteverzuim, verduidelijkt Tournois. ‘Beeld je in dat je een wedstrijdzwemmer bent en met je gezin naar een zwembad gaat. De badmeester houdt je tegen: ‘Ook u moet, net als de kinderen, verplicht zwembandjes om. Zo zijn hier de regels.’ Voor de lieve vrede doe je die met tegenzin om en springt in het bad. Je voelt je vernederd, niet gerespecteerd. Wat doe je als de badmeester wegloopt? Vreemd genoeg gaan werkgevers dikwijls net zo om met hun medewerkers: die krijgen als ‘kinderen’ regels en veiligheidsmaatregelen opgelegd die niet altijd als rechtvaardig worden ervaren. Terwijl ze als professionals vooral de ruimte willen om zelf te bepalen hoe ze met risico’s omgaan. Hoe groter de autonomie van medewerkers, hoe groter hun bevlogenheid – die een sterke positieve correlatie vertoont met productiviteit en afname van kwaliteitsproblemen en ziekteverzuim. Het antwoord ligt niet in regels, maar in het veilig maken van de omgeving.’
Nerdiaans
Worden mensen belemmerd in het uitvoeren van hun taak of in hun verantwoordelijkheid nemen, dan leidt dit tot ‘frustraties’. Dat kan risicogedrag uitlokken, want uiteindelijk willen medewerkers gewoon hun opdracht afronden en de baas pleasen, weet Tournois. Als zij een productieprobleem willen oplossen en er staat een hek in de weg, dan proberen ze dat – afhankelijk van de werkdruk en de houding van het leiderschap – letterlijk of figuurlijk te omzeilen, bijvoorbeeld door een sensor of schakelaar te overbruggen. Tournois doet promotieonderzoek aan de Open Universiteit naar de relatie tussen de perceptie door operators van de machineveiligheid, de aan het veiligheidsontwerp gerelateerde hinder in hun werk en de effecten daarvan op hun welzijn en risicogedrag. ‘Als je veiligheid anders inricht, kun je risicogedrag verminderen. Maar dat is niet altijd eenvoudig, enerzijds door de wetgeving en anderzijds door de verschillende opvattingen van mensen. In de huidige ‘nerdiaanse’ wereld tracht men daarom problemen systeemkundig met duidelijke regels ‘top down’ op te lossen, zonder de psychologie van de mens in ogenschouw te nemen. Met de invoering van deze regels, waarmee we ons trachten in te dekken en zelfs de veiligheid denken te verhogen, vergeten we echter dat we daardoor ons menselijk kapitaal aan het verwurgen zijn en risicogedrag uitlokken. Door juist veiligheidssystemen intelligenter te maken kunnen we de regels verminderen. Alleen de top kan hier verandering in brengen. Veiligheidsleiderschap is dan ook key om menselijk kapitaal optimaal te kunnen benutten.
Artikel uit Link magazine 3 2017
https://linkmagazine.nl/link-magazine-3-2017/
