Hoe wendbaar en daadkrachtig zijn familiebedrijven in tijden van crisis? Bij Pilz lijkt dat wel snor te zitten. Afgelopen najaar viel de automatiseerder ten prooi aan een grote cyberaanval. Daar amper van hersteld, moe(s)t het bedrijf zien te dealen met de gevolgen van een ander levensbedreigend virus: Covid-19. Dubbele rampspoed die volgens Jan Tournois, directeur van Pilz Nederland, proactief en doortastend is bestreden. ‘We zijn best sober – dat geeft lucht in barre tijden.’
Ondernemend creator Jan Tournois na negentien jaar nog altijd senang bij Pilz
Zijn familiebedrijven daadwerkelijk toekomstbestendiger? Werkt het ‘enge’ familiebelang conservatisme niet in de hand en staat dat samenwerking met concullega’s, waarvan de vernetwerkte hightech maaksector het moet hebben, niet in de weg? Zouden ze er niet beter aan doen de directie te bemensen met toppers van buiten de familie? Op die vragen spitst het interview met Jan Tournois zich toe. Gekend om stevige uitspraken, kiest hij nu voor de nuance. Nou ja, soms ook niet, maar ‘dat moet je maar niet opschrijven’.
Tournois weet waarover hij praat: hij kent het verschil tussen eigen baas zijn en in loondienst werken bij een beursgenoteerd bedrijf én een familiebedrijf. Ooit had hij zijn eigen ingenieursbureau, dat in de recessie van 1993 failliet ging. Daarna hoog in de boom bij een grote, beursgenoteerde dienstverlener. Alwaar hij vastliep in de bureaucratie (‘trekken aan een dood paard’) en uiteindelijk ‘met tranen in de ogen de handdoek in de ring gooide’. Zijn volgende baan is zijn huidige: directeur van Pilz Nederland Industriële Automatisering in Vianen, een verkoop-/servicebedrijf van de Duitse firma Pilz. Al negentien jaar voelt Jan Tournois zich hier als ondernemer gerespecteerd en als een vis in het water.
Susanne Kunschert-Pilz, Foto Pilz
Bijzondere historie
Pilz heeft een bijzondere historie. In 1948 stichtte Hermann Pilz in Esslingen, niet ver van Stuttgart, een glasblazerij voor medische componenten. Waar weldra industriële relais aan toegevoegd werden. Door diversificatie van het productportfolio en door buiten Duitsland vestigingen te openen, wist zoon Peter de groei verder aan te jagen. Na zijn vroege overlijden zette echtgenote Renate Pilz GmbH in zijn voetsporen voort. En met groot succes: Pilz bestaat vandaag uit 42 dochterondernemingen/vestigingen wereldwijd, alwaar meer dan 2.500 medewerkers werken die met elkaar 370 miljoen euro omzet (2019) binnenbrengen. In 2017, op haar 73-ste, gaf Renate het stokje door aan haar twee kinderen: Susanne Kunschert-Pilz werd ceo, Thomas is verantwoordelijk voor alle technische zaken.
‘Pilz heeft een legacy van goed op de centjes letten, geen onbezonnen avonturen aangaan en sobere gebouwen neerzetten’
Veiligheid centraal
Driver van de groei is r&d; daar pompt het familiebedrijf ruim 20 procent van de omzet in terug. Dit leverde succesproducten op, zoals het noodstoprelais PNOZ (dé standaard voor machineveiligheid), de eerste failsafe plc (nu de PSS4000) en de eerste 3D-bewakingscamera (SafetyEYE). Daarmee zette Pilz zich op de wereldkaart als technologieleider in automatiseringsoplossingen waarin de veiligheid van mens, machine en milieu centraal staan. ‘Wij zorgen dat bagagetransportsystemen op luchthavens veilig werken, theatercoulissen soepel bewegen en kabel- en achtbanen veilig zijn’, claimt Pilz op haar website. Precies die sectoren – luchtvaart, cultuur en entertainment – die door de corona-lockdown het zwaarst getroffen worden. Dus gaat ook Pilz een flinke knauw krijgen. Jan Tournois: ‘Als machinegerelateerd bedrijf mag je aannemen dat de order-intake omlaag zal gaan. Gelukkig zijn wij in alle segmenten van de machinebouw actief. De grote jongens in de farmacie en food, ook klanten van ons, moeten juist nu vol aan de bak. De machineveiligheidsmarkt is voor een groot deel anticyclisch en dat verzacht voor ons de pijn een beetje.’
Uit het beeld dat Tournois schetst, lijkt Pilz in zijn 72-jarig bestaan altijd een goede neus te hebben gehad voor latente marktbehoeftes. Van glasblazen naar elektronica, van mechatronica naar digitalisering, robotisering en software. Slimme oplossingen die niet meer altijd 100 procent ‘Pilz made’ zijn, maar in cocreatie met kennisinstituten en universiteiten ontwikkeld worden of die Pilz aftapt van start-ups. Tournois: ‘Destijds was een product zonder de merknaam Pilz een no go. Dat verandert: klanten eisen een totaaloplossing. Een beweging als smart industry. waarin wij actief participeren, kan alleen van de grond komen door standaardisatieafspraken en third-party samenwerking.’
Lessons learned
Dat familiebedrijven star zouden zijn, moeite hebben zich aan nieuwe realiteiten aan te passen, daar gaat Jan Tournois niet in mee. ‘Is conservatief slecht? Pilz heeft een legacy van goed op de centjes letten, geen onbezonnen avonturen aangaan en sobere gebouwen neerzetten. Continuïteit, sustainability en innovatie zitten in het DNA van het bedrijf. Daaraan is te danken dat Pilz altijd een onafhankelijk familiebedrijf zonder vreemd vermogen is geweest. Letterlijk alles was van Renate, en sinds 2017 van Susanne en Thomas.’
Wás, want de grote cyberaanval medio oktober vorig jaar trof wereldwijd alle servers en werkstations. Waarop subiet alle systemen van het internet afgehaald werden en het bedrijfsnetwerk geblokkeerd werd. Thomas Pilz blikte op 26 mei terug op die ramp, tijdens een virtuele Pilz-beurs: ‘Ons hele bedrijf ging wekenlang op zwart’, zei hij. Jan Tournois: ‘Wat nooit eerder was gebeurd, bleek plotsklaps onvermijdelijk: Pilz moest met banken in zee om onroerend goed te belenen. Een enorme schok, heel eng ook, want ontwikkelings- en uitbreidingsbudgetten en dergelijke moesten bevroren worden.’
Thomas Pilz sprak de verwachting uit dat het bedrijf sterker uit de hack- en de coronacrisis tevoorschijn zal komen. ‘We hebben geleerd dat we constant moeten investeren in het verbeteren van securityconcepten, voor de eigen IT en de productportfolio.’
Link magazine juni/juli 2020, Lees Link magazine digitaal of vraag een exemplaar op: uitgever@linkmagazine.nl
Containerbegrip
Terug naar de kernvraag: zijn familiebedrijven toekomstbestendiger? Tournois komt veerkracht en starheid bij zowel beursgenoteerde als familiebedrijven tegen. Eerstgenoemde sturen op shareholder value, familiebedrijven op continuïteit, wat allebei voors en tegens heeft. ‘Familiebedrijf is een beetje een containerbegrip: een Duits familiebedrijf zal in een crisissituatie geheel andere dingen doen dan een Amerikaans.’
Zijn enige echte referentie – Pilz – is volgens hem wel degelijk van deze tijd. Oké, ceo kunnen hij of wie ook buiten de familie niet worden. ‘Die topfuncties zijn binnen de familie in goede handen. Tot voor kort bij Renate Pilz, een van de meest intelligente, erudiete en waanzinnig fijne, warme mensen die ik in m’n leven ontmoet heb. Ongelooflijk geëngageerd en met een enorm netwerk: alle politici en bedrijfsdirecteuren die er in Duitsland toe doen, kende ze bij hun voornaam – die van mijn eigen kinderen trouwens ook. Daarbij zijn Susanne en Thomas capabele opvolgers, die net als hun moeder de wereld beter maken.’
Team Nederland
Kennis in het bedrijf benutten om stappen te maken, daar is Pilz volgens Tournois sterk in. Daarom voelt hij zich er na negentien jaar nog altijd senang. ‘Ik ben een ondernemend creator; als ik niet kan creëren, ben ik dood. En die ruimte krijg ik. Toen ik hier begon, hebben we in Nederland services ontwikkeld, die wereldwijd zijn uitgerold. Dat we mondiaal een sterke positie in bruggen en sluizen hebben, komt ook uit Team Nederland, net als de rail-activiteiten. Daarvoor ben ik wereldwijd verantwoordelijk, hebben we een competence centre opgezet en met deze nieuwe rail-activiteiten gaan we richting 25 miljoen jaaromzet.’
