In het spoor van de maakindustrie.
In navolging van de maakindustrie schuiven opdrachtgevers in de wereld van bouw & infra meer verantwoordelijkheid de keten in. Bouwden aannemers voorheen op basis van een uitgewerkt bestek, nu ontwerpen ze ook zelf aan de hand van functionele specificaties. Dat vraagt om standaardisatie van de te bouwen objecten. Voor beheer van de objectdata met PLM ging VolkerRail in zee met implementatiepartner infostrait. De uitdaging is nu de hele keten daarop te laten aansluiten en de link te leggen met de branchespecifieke BIM-software.
Spooraannemer VolkerRail verzorgt ontwerp, bouw, beheer en onderhoud van spoor in Nederland. Het bedrijf (hoofdkantoor in Vianen) is onderdeel van bouwconcern VolkerWessels en telt 1.150 medewerkers, van wie dertig in engineering. Grootste opdrachtgever is ProRail; daarnaast werkt VolkerRail voor Rijkswaterstaat en lokale/regionale vervoersmaatschappijen en overheden. Met ProRail sluit VolkerRail nu zogeheten Design & Construct-contracten af, vertelt hoofd engineering Peter van Steensel. ‘Wij moeten dan een ontwerp maken en objecten bedenken die een bepaalde functie kunnen vervullen. Als we die objecten eenmaal hebben, is het ontwerpen van projecten vooral configureren aan de hand van wat de opdrachtgever voorschrijft.’ Nu vergen projecten nog het nodige design-to-order, maar VolkerRail streeft naar zoveel mogelijk configure-to-order, vanuit standaardobjecten ontwerpen en bouwen. Dat vereist standaardisatie van objecten zoals rails, dwarsliggers, seinen, perrons, keerwanden en bovenleidingsportalen, en beheer van de objectdata.
Standaardisatie
Aanleiding voor VolkerRail om in 2012 in zee te gaan met ict-dienstverlener infostrait voor de implementatie van Enovia, het PLM-pakket (Product Lifecycle Management) van Dassault Systèmes. ‘Daarvoor werkten we in Excel. We kozen voor Enovia omdat het naast het beheer van de CAD-data en de objectstructuur ook mogelijkheden voor functioneel specificeren bood.’ Een belangrijke reden voor het standaardiseren van objecten is hun ontwerp beter te maken, verklaart Van Steensel. ‘De bouw & infra kent nog relatief hoge faalkosten. Met plan-do-check-act kun je het ontwerp van objecten verbeteren. Zonder zo’n basisontwerp word je niet beter, want het is engineers eigen om telkens opnieuw het wiel uit te vinden. Dus moet je daar een softwarepakket als Enovia tegenover zetten om het basisontwerp te borgen.’
‘We hebben de stap kunnen maken naar sneller, kostenefficiënter en innovatiever werken met minder faalkosten’
Zo heeft VolkerRail zich begeven op het snijvlak van maakindustrie en infra, vervolgt Jaco Zonneveld, ontwerper en BIM informatiemanager. ‘De infra is wel een heel andere tak van sport. Daar zijn softwarebedrijven voor PLM nog niet helemaal op ingespeeld. Het grondwerk modelleren voor de aanleg van een stuk spoor bijvoorbeeld is heel iets anders dan het voorbereiden van een stuk staal frezen.’ En in het betrekken van de keten bij het standaardiseren en hergebruiken van objecten hobbelt de infra nog achter de maakindustrie aan. Peter van Steensel: ‘De werkvoorbereiding, de inkoop van materialen en de uitbesteding bij toeleveranciers, daar willen we met hulp van PLM een geautomatiseerd proces van maken. Dat zie je in de infra nog nauwelijks.’
Delen geen gemeengoed
Voor de stap naar de keten is een objectenbibliotheek nodig, die VolkerRail nu aan het vullen is. Heeft die voldoende kritieke massa gekregen, dan heeft het zin om toeleveranciers en onderaannemers toegang te geven. Omgekeerd zouden toeleveranciers hun 3D-informatie aan die bibliotheek kunnen toevoegen. Delen van informatie is in een traditionele sector als de infra echter nog geen gemeengoed, aldus Van Steensel: ‘Iedereen zit op z’n spullen; je krijgt geen tekeningen, want dan kun je ze namaken.’ Zonneveld: ‘De helft van de informatie die wij nodig hebben, zit al in PLM-systemen van toeleveranciers; die moeten wij nu voor een deel gaan nabouwen. Het zou mooi zijn als we hiervoor kunnen samenwerken.’ Hetzelfde geldt richting opdrachtgevers. ‘Wij leveren alle projectinformatie aan ProRail, die het beheert in zijn systeem. Vanwege de scheiding in projecten en service bij ProRail beschikken wij echter niet over de volledige informatie. Het zou mooi zijn als wij de cirkel rond kunnen maken. Want de serviceafdeling moet toch weer dezelfde onderdelen bestellen als een sein stuk gaat of een overweg vervangen moet worden. Dus dan kunnen ze ook maar beter de informatie uit hetzelfde systeem gebruiken.’
BIM’men
De volgende opgave voor VolkerRail is z’n PLM te verbinden met de bouw & infra-specifieke software, BIM (Bouwwerk Informatie Management). In BIM wordt de 3D-informatie van projecten beheerd. Zonneveld: ‘Er is nog geen pakket waarmee we een heel project, aan zowel de BIM- als de objectzijde, kunnen beheren. Daarvoor moeten wij nu nog een aantal pakketten koppelen. De CAD-data van de afzonderlijke objecten en onderdelen zijn geborgd in Enovia. Wordt een object voor een specifiek project op positie x,y,z in de wereld geplaatst, dan gaat die informatie in ons BIM-pakket.’ Ook hier is de uitdaging om alle stakeholders erbij te betrekken. ‘Van alleen met onze eigen ontwerpafdeling BIM’men trekken we niet veel profijt. We moeten zorgen dat iedereen – onze eigen serviceafdeling maar ook klanten, gemeenten, kabellegbedrijven, enzovoort – deze software gebruiken.’ Salesmanager Maarten van den Nieuwenhuijzen van infostrait noemt het een transformatieproces. ‘Maar het is wel de ultieme droom: alle informatie bij elkaar brengen, van de eisen die de klant aan de voorkant stelt tot aan de informatie die uit de service weer terugkomt. Enovia is het PLM-onderdeel van het 3DExperience platform van Dassault Systèmes, het bedrijfsbrede softwareplatform van marketing, sales en engineering tot en met service. Dat platform biedt ook BIM-functionaliteit, zodat wij in principe de hele vraag van VolkerRail kunnen afdekken.’
Hoogwaardiger werk
VolkerRail loopt in deze ontwikkeling voorop. Dat komt omdat het een van de weinige aannemers is met een eigen ontwerpafdeling, licht Peter van Steensel toe. ‘Veel concullega’s besteden het ontwerp uit aan ingenieursbureaus. Zij maken vervolgens het bestek uitvoeringsgereed en blijven zo in de traditionele manier van werken steken. Wij leren als ontwerper en aannemer van elkaar en van eerdere ontwerpen. Zo hebben we de stap kunnen maken naar sneller, kostenefficiënter en innovatiever werken met minder faalkosten. Je ziet nu ook in de bouw & infra dat ict de core business wordt. Wij waren alleen maar bouwer, nu moeten wij met behulp van ict bijvoorbeeld de aantoonbaarheid en traceerbaarheid van de ontwerpen regelen: laten zien wat er daadwerkelijk is gebouwd en dat het voldoet aan de eisen. Dat is eigenlijk hoogwaardiger werk dan het bouwen zelf.’ Jaco Zonneveld tot besluit: ‘Is een bank tegenwoordig een ict-bedrijf met een banklicentie, zo stevenen wij als VolkerRail af op een bouwend ict-bedrijf.’
