Een van de doelstellingen van het Europees regionaal beleid is ‘de levensstandaard in nieuw toegetreden EU-landen snel naar het gemiddelde van de Unie brengen’. Geld uit de ‘structuurfondsen’ moet dat gat dichten. En dat lukt aardig: in 2004 toen bijvoorbeeld Polen toetrad tot de EU, bedroeg het BBP van dat land 255 miljard dollar. Nederland zat toen op 657 miljard dollar. Inmiddels liggen de verhoudingen compleet anders: Polen scoorde in 2017 1.126 miljard dollar, Nederland ruim 900 miljard. Nu heb ik er een hekel aan gepasseerd te worden en de vraag is: is het Poolse groeitempo ten koste gegaan van het onze? En dan is het maar net wie je gelooft: degenen die de voordelen van de EU voor onze open economie benadrukken, of degenen die onze nettobijdrage aan de unie of het weglekken van werkgelegenheid onderstrepen. Een overtuigend bewijs voor een ‘nee’ of een ‘ja’ ben ik nog niet tegengekomen.
Toch is er wel iets veranderd. Ik zie al vele jaren regelmatig voorbeelden van bedrijven voorbijkomen die met EU-steun hun operatie verkassen naar Oost-Europa. Maar ging het pakweg tien jaar geleden nog om handwerk dat dáár nu eenmaal veel goedkoper kan worden gedaan, inmiddels gaat het om banen waarvoor je een serieuze (IT-)opleiding moet hebben gevolgd. In Oost-Europa verrijzen zeer hoogwaardige, compleet geautomatiseerde plants, voorzien van de nieuwste Industrie4.0-technologie. Meest pregnante voorbeeld is uit mijn directe, Enschedese omgeving waar Apollo Vredestein zijn productiecapaciteit afbouwt ten faveure van een ultramoderne bandenproductiefabriek in Hongarije, mede mogelijk gemaakt met steun van het land in kwestie en de EU. Met andere woorden: Enschedeërs raken hun baan kwijt door een transfer mede mogelijk gemaakt met hun eigen belastinggeld. Maar natuurlijk is het een move die helpt het BBP van Hongarije naar dat EU-gemiddelde te trekken. Dat doet weliswaar niets af aan mijn gevoel van onbehagen, maar is wellicht goed voor de EU als geheel, wat die abstractie ook moge betekenen.
Nu sprak ik laatst een kennis, nóg werkzaam bij Eaton in Hengelo. Ooit een Nederlands bedrijf, maar inmiddels in Amerikaanse handen en de eigenaar heeft besloten een groot deel van het werk te verkassen naar Turkije. Geen simpel handwerk: wie op de site kijkt, ziet tal van vacatures met functiebenamingen als application engineer en operational excellence manager. In de Twentse fabriek moet een derde van het personeel eruit. Al over de zestig hoopt mijn kennis nog net lang genoeg in dienst te mogen blijven om via de WW het gat naar zijn pensioen te overbruggen. Een kwestie die me persoonlijk raakt, maar in dit geval kan ook veilig geconcludeerd worden dat het voor de EU eveneens een slechte zaak is. Blijkbaar zijn noch de Nederlandse overheid, noch de EU in staat tot beleid om hoogwaardige werkgelegenheid vast te houden.
Jaap Beijersbergen constateert in de september-uitgave dat, na de zonnecelproductie, nu ook de zonnecelproductie-equipment naar China is verdwenen. Zijn Levitech, oem’er van depositiemachines, heeft nu maar gekozen voor een businessmodel waarin het voor klanten engineeringsklussen doet. Op menselijk niveau misschien geen al te groot drama – die hooggeschoolde technici komen wel terecht – maar hiermee gaat wel weer een – ooit veelbelovende – Nederlandse en Europese oem’er en wereldmarkt verloren.
Nederlander ben ik nu eenmaal, maar ik vind het soms wel moeilijk mij Europeaan te voelen. En dat zal niet veranderen zolang Europa te veel met zichzelf bezig is en te weinig met haar omgeving.
Martin van Zaalen
Hoofdredacteur Link Magazine
martin.vanzaalen@linkmagazine.nl
@MartinvanZaalen
#linkmagazine
