Eén ding is – waarschijnlijk – zeker: er is leven na corona, ook voor de industrie. Maar hoe ziet dat leven eruit? En hoe kunnen bedrijven daarop inspelen? ABN AMRO beschrijft in een nog te verschijnen rapport vier mogelijke scenario’s voor die toekomst. ‘Ondernemers kunnen het gebruiken om hun eigen strategie te bepalen.’
Vier scenario’s ABN AMRO voor post-corona ondernemen
Voor deze studie voerde ABN AMRO gesprekken met industriële klanten. Ook maakte de bank theoretische analyses van de trends en de macro-economische ontwikkelingen. De uitkomsten van het onderzoek worden begin juli gepresenteerd. Met de analyse wil de bank ook iets zeggen over de impact van de verschillende scenario’s op een aantal sectoren, waaronder de retail, de bouw, transport en de zorg. Link Magazine krijgt een preview van de belangrijkste uitkomsten en conclusies voor de sector Industrie.
Twee assen
Hoe ging de bank te werk? ‘We hebben de ontwikkelingen en trends ingedeeld langs twee assen’, zegt Albert Jan Swart, sectoreconoom Industrie bij ABN AMRO. ‘Op de horizontale as hebben we het individu afgezet tegen het collectief, op de verticale as de vrije handel versus een sterke overheid. En daarbij hebben we de tegenpolen opgezocht: volledig individualisme versus volledige solidariteit. En een compleet dominante markt versus een volledig dominante overheid.’ Dat leidde tot vier scenario’s voor 2025, met in elk scenario verschillende gevolgen voor de economie, internationale samenwerking, privacy, duurzaamheid, migratie en gelijkheid.
‘Toepassing van 3D-printing is interessant in alle scenario’s’
Scenario 1: Vrijheid voor de sterken. In 2025 is er een mondiale economie met vrije markten, veel innovatie en een hoge productiviteit. Er is wereldwijde handel, waarbij de focus ligt op efficiënt en just-in-time produceren, met een ruime keuze aan producten, gemaakt tegen lage kosten. De overheid is klein: collectieve systemen worden afgebroken, de belastingen zijn laag. Duurzaamheid is geen prioriteit voor producent en consument.
Scenario 2: Een open hightech samenleving. In 2025 is er een mondiale en open economie met een vrije markt, waarbij groei gericht is op innovatie. De consument heeft sterke voorkeur voor lokale, duurzame producten en is bereid daar meer voor te betalen. Bedrijven focussen op de lange termijn en nemen ketenverantwoordelijkheid. Omdat de klant dat wil en omdat de crisis het bedrijfsleven heeft wakker geschud. Duurzame bedrijven zijn winstgevend en kunnen blijven investeren.
Scenario 3: Een staat van wantrouwen. Door toenemend protectionisme neemt de globalisering sterk af, waardoor in 2025 de handel met name regionaal georiënteerd is. Er bestaat concurrentie tussen staten en regio’s. Innovatie is beperkt, omdat bedrijven hun financiën voor een belangrijk deel moeten inzetten om te lobbyen. Als gevolg daarvan stijgt de corruptie. Duurzaamheid is geen prioriteit, niet voor het bedrijfsleven en niet voor de consument.
Scenario 4: De beschermende staat. De overheid nationaliseert kritieke sectoren. Producent en consument zien de overheid als onmisbaar. Er is in 2025 weinig innovatieve dynamiek en er komen minder nieuwe bedrijven bij, omdat grote gevestigde ondernemingen de markt kunnen blijven domineren. Om de sterk stijgende overheidsuitgaven te dekken, zijn inkomsten- en winstbelasting sterk toegenomen. De handel verschuift langzamerhand naar de (eigen) regio. Duurzaamheid wordt afgedwongen door de overheid; de EU investeert in een groene infrastructuur.
Protectionisme
Hoe de wereldhandel zich de komende vijf jaar zal ontwikkelen, is allerminst duidelijk, meent Swart. Meer vrije handel? Of juist toenemend protectionisme? Toch ziet hij wel opvallende ontwikkelingen – bijvoorbeeld waar het gaat om de consequenties van eventuele protectionistische maatregelen. ‘Nederland kent hoge loonkosten en kan daardoor niet altijd concurreren met lagelonenlanden. Compleet vrije handel is in die zin niet per se goed voor de Nederlandse industrie. Met klimaatheffingen, bijvoorbeeld een invoerheffing op basis van CO2-uitstoot, kan de EU Europese bedrijven die duurzaam ondernemen, belonen. Dat zou voor Nederlandse bedrijven die vooroplopen op het gebied van duurzaamheid heel positief zijn. Een andere belangrijke ontwikkeling is de doorontwikkeling van 3D-printers, die tegen steeds lagere kosten kunnen produceren. De Nederlandse industrie kan daarvan gebruik maken om de arbeidsproductiviteit te verhogen. Hetzelfde geldt voor verdere automatisering en smart industry. Vooral de toepassing van 3D-printing maakt bedrijven minder afhankelijk van de beschikbaarheid en levertijden van bepaalde onderdelen, en daardoor flexibeler. En die ontwikkeling is interessant in alle scenario’s.’
Mix van ontwikkelingen
Op welke post-corona wereld moeten de Nederlandse ondernemers zich nu voorbereiden? Volgens Swart is het goed om te bedenken dat de toekomst waarschijnlijk zal bestaan uit een mix van ontwikkelingen uit de verschillende toekomstschetsen. ‘We hebben bewust de ontwikkelingen uitvergroot. Het ligt niet voor de hand dat de maatschappij in 2025 volledig individualistisch is geworden, noch dat de overheid het volledig voor het zeggen heeft. Maar we denken wel dat ondernemers deze analyses als hulpmiddel kunnen gebruiken om hun eigen strategie voor de langere termijn te bepalen. Ondernemers zouden kunnen nadenken over vragen als: wat betekent het voor mijn bedrijf als productieketens in toenemende mate regionaal worden ingericht? En als de EU een CO2-belasting gaat heffen over geïmporteerde producten, heeft het dan zin die producten binnen de EU in te kopen of deze zelf te gaan produceren? We hopen dat dit rapport ondernemers aan het denken zet, welke kant het de komende jaren ook zal uitgaan.’
Algemene trends
Swart vindt het lastig om per scenario precies aan te geven hoe industriële ondernemingen zich kunnen voorbereiden op de toekomst. ‘Dat verschilt per bedrijf.’ Hij voorziet wel algemene trends, mede dankzij de ervaringen van de kredietcrisis. ‘Blijf in ieder geval investeren in het opleiden van je mensen, mits de financiële situatie van de onderneming dat toelaat. Ga door met investeren in innovatie. Dat is in alle opzichten voor de lange termijn cruciaal voor het voortbestaan van het bedrijf. Veel ondernemingen die dat tijdens de vorige crisis deden, kwamen er sterker uit en veroverden vaak een groter marktaandeel. Zoek waar mogelijk de samenwerking met andere bedrijven. Producten en productieprocessen worden steeds complexer en moeten steeds sneller naar de markt – dat lukt je als bedrijf eigenlijk niet goed alleen.’
Basisscenario
En ten slotte: hoe gaat de economie zich ontwikkelen volgens ABN AMRO? Swart: ‘In ons basisscenario is er begin 2021 een vaccin tegen corona. Dan zouden de economische vooruitzichten in 2021 verbeteren, waardoor de economie langzaam kan herstellen. Maar het zal nog wel twee tot drie jaar duren voor we weer op het niveau van 2019 zitten.’
Link magazine juni/juli 2020, Lees Link magazine digitaal of vraag een exemplaar op: uitgever@linkmagazine.nl
De bestemmingen na corona: 4 scenario’s
1. Marktgeoriënteerde innovatie en hyperefficiënte samenleving met decentrale machtsstructuren en sterk individualistische en libertaire waarden met focus op kortetermijnprofijt en veiligstellen eigenbelang.
2. Marktgeoriënteerde innovatie en technologische samenleving met decentrale machtsstructuren en sterk solidaire waarden met focus op waardecreatie op lange termijn en bescherming van sociale en ecologische belangen.
3. Samenleving met gecentraliseerde macht, maar wantrouwen in repressieve staat, instituties en technologie. Sterk individualistische waarden en focus op kortetermijnprofijt, veiligstellen eigen belang en buitensluiten van anderen.
4. Samenleving steunt sterk gecentraliseerde macht bij overheid die ook sturend is richting consumenten en grote bedrijven. Overheid is hoeder van gedeelde solidaire sociale waarden met focus op waardecreatie op lange termijn en bescherming van ecologische belangen.
