Kleine stappen, grote ambities
Voor startende bedrijven, bijvoorbeeld op het gebied van hernieuwbare energie, ligt de weg naar de buitenlandse markt vol met drempels. Van taal en
cultuur tot afwijkende regels en benodigde investeringen. Het Europese GREAT-project voorzag in een ‘laagdrempelig’ steuntje in de rug. Oost-Nederlandse starters konden een beroep doen op vouchers voor marktverkenning, matchmaking of consortiumvorming. ‘De voucher heeft ons enorm geholpen om aansluiting te vinden op de internationale markt.’
Van oudsher is de energiesector sterk vertegenwoordigd in Gelderland, met bedrijven als NUON, Alliander, KEMA/DNV GL en Tennet. In Arnhem en omstreken is maar liefst een derde van alle elektriciteitsgerelateerde werkgelegenheid in Nederland gevestigd. Rond deze kern groeit een actief cluster van jonge ondernemingen die zich richten op innovatieve en duurzame producten voor smart energy. De provincie stimuleert deze ontwikkeling en dat was reden om deel te nemen aan het Interreg IVB-project GREAT (Growing Renewable Energy Applications and Technologies) in een consortium met vier andere regio’s in Noordwest-Europa (in Ierland, Schotland, Engeland en Vlaanderen). Ontwikkelingsmaatschappij Oost NV ontwikkelde in dat kader support voor internationalisering, bestaande uit vouchers ter waarde van 2.000, 4.000 of 6.000 euro. Daarmee konden mkb’ers marktverkenning, matchmaking of consortiumvorming financieren. In totaal ontvingen twaalf mkb’ers één of meerdere GREAT-vouchers. Hun cases betroffen onder meer elektriciteitsopslag, CO2-afvang, energiebesparing en warmtekrachtkoppeling. Drie ondernemers vertellen over hun internationale avonturen.
Buzz
Gewassen in kassen gaan van kooldioxide (CO2) in combinatie met warmte en zonlicht sneller groeien. Door deze CO2 ter plekke te produceren, wordt het hoogste rendement – economisch én milieutechnisch – behaald. Dit kan door CO2 te verwijderen uit rookgassen en direct te gebruiken. Het Engelse Energy4Growth levert daarvoor installaties op basis 
van technologie die door CarbonOrO (Nijmegen) en CATO Engineering (Arnhem) is ontwikkeld. Voor een marktverkenning en versterking van de samenwerking in Groot-Brittannië vroeg CATO een voucher aan. Directeur Immanuël Jurg: ‘Die heeft het formaliseren van de afspraken voor consortiumvorming versneld.’ Veelbelovend was in Engeland het contact met een grote afvalverwerker die een nieuw kassencomplex van meer dan tien hectare bij een afvalverbrandingsinstallatie wil bouwen. Voorts hebben al zeker tien andere Britse partijen interesse getoond. ‘In de niche van CO2-afvang voor de tuinbouw zijn wij een voorloper. Ook vanuit het Westland komen nu steeds meer vragen. De buzz in de markt begint te komen.’
Moderne watermolen
Waterkracht was iets voor snelstromend water en een groot verval. De horizontaal draaiende Oryon Watermill van het Arnhemse DeepWater-Energy is juist geschikt voor langzaamstromend water met klein verval. Het potentieel is wereldwijd enorm. Vergeleken met de ouderwetse, verticaal draaiende watermolen heeft de Oryon Watermill een veel hoger rendement, dankzij een uitgekiende constructie met draaibare lamellen in de schoepen. Bovendien is hij eenvoudig in (on)diep water te installeren, goedkoop te onderhouden en vriendelijk voor vissen. Partners zijn onder meer QConcepts Design & Engineering (Doetinchem) voor de productie van schoepen uit composiet, Hollarts Kunststoftechniek (Didam) voor de lamellen en lokale civiel-technische ingenieursbureaus voor uitvoering van installatieprojecten. Voor marktonderzoek in Duitsland gebruikte DeepWater-Energy twee GREAT-vouchers. ‘Kleinschalige Wasserkraft speelt daar al tientallen jaren, maar nog niet bij klein verval’, verklaart technisch directeur Dolf Pasman. ‘Hoe lang is de Rijn in Duitsland wel niet; die kan al vele megawatts opleveren.’ Ondertussen is een eerste opdracht binnen voor een waterkrachtcentrale in de IJssel bij Doesburg, die eind 2016 moet worden opgeleverd. En RVO.nl heeft subsidie toegekend voor een demonstratieproject in Suriname.
Waterstof
Het is misschien wel dé energiebron van de toekomst voor decentrale en mobiele toepassingen: waterstof. HyET uit Arnhem ontwikkelt er stille compressoren voor die uniek zijn vanwege de hoge druk die ze genereren. Die hoge druk maakt een hogere opslagcapaciteit mogelijk waardoor bijvoorbeeld elektrische auto’s met een brandstofcel een groter bereik kunnen krijgen. Een Noors bedrijf wil daarvoor de technologie van HyET gaan toepassen. In Noorwegen is namelijk veel goedkope energie (zoals waterkracht) beschikbaar om waterstof te produceren en elektrische auto’s zijn er al populair, maar hun bereik is nog beperkt. De hoop is nu gevestigd op brandstofcelauto’s die op waterstof ook grotere afstanden kunnen bestrijken. Met een GREAT-voucher bezocht HyET Oslo en Bergen om contact te leggen met 
partijen uit het hart van de Noorse waterstofindustrie. Dit resulteerde in een Noorse projectsubsidie voor een joint venture tussen HyET en Noorse partijen om tot marktontwikkeling te komen. ‘De voucher heeft ons enorm geholpen om aansluiting te vinden op de internationale markt’, zegt technisch directeur Peter Bouwman. ‘En met de kennis die we zo opdoen, kunnen we ook in Nederland groeien.’
Dit artikel hebben wij gepubliceerd in de Oost Nederland special 2016
