Frans Timmermans, eerste vicevoorzitter van de Europese Commissie, bracht medio maart een werkbezoek aan NHL Stenden Hogeschool Emmen. Met Nederlandse en Duitse vertegenwoordigers van bedrijven, overheden en onderwijsinstellingen sprak hij over grensoverschrijdende thema’s in de regio, zoals werkgelegenheid, kennisontwikkeling, behoud van afgestudeerden voor de regio, infrastructuur en logistiek. ‘We zouden de CO2-belasting op Europese schaal moeten invoeren en die gelden uitsluitend moeten gebruiken om het klimaatbeleid te realiseren.’
Timmermans is in Emmen op uitnodiging van de hogeschool, de gemeente, Ondernemerskring Emmen en de Techniek Sociëteit Emmen. Karel Groen, directeur Eems-Dollard Regio, trapt af met de stelling dat de grensregio veel bereikt heeft en vraagt of Timmermans ervoor kan zorgen dat het huidige Interreg-programma behouden blijft. De plannen om rekening te houden met landsgrenzen verkleinen in zijn ogen het werkgebied en dat levert minder geld op. Timmermans stelt dat voor de vierde industriële revolutie inderdaad meer grensoverschrijdende activiteiten nodig zijn. En dat die grenzen nu in de weg zitten. ‘Als er één sector is die beïnvloed wordt door 5G, artificial intelligence en robotisering, dan is het de logistieke sector. Ook mbo-opleidingen zouden grensoverschrijdend en interactief moeten opereren, daar wil ik op inzetten. Brainport Eindhoven heeft ons geleerd dat de beste prestaties tot stand komen als ook het mbo is aangeschakeld.’
Beloningsverschil naar nul
Hier haakt Gitta Luiten, wethouder onderwijs in de gemeente Hardenberg, op in: zij zou graag mbo’ers met een opleiding in de logistiek, zorg en hightech voor de regio behouden, maar stelt dat het aan de andere kant ook goed is voor hun ontwikkeling – en dus voor hun toekomstige werkgever – dat ze ervaring in het buitenland opdoen. Timmermans onderschrijft dat een dergelijke stage grote voordelen heeft: je leert jezelf en je eigen cultuur kennen doordat je kennis maakt met een andere cultuur. ‘Dat komt boven op de economische winst van nieuwe skills opdoen. In de toekomst zullen jongeren in hun gehele arbeidzame leven nooit genoeg hebben aan hun opleiding. Bijscholing is altijd nodig. En de samenleving heeft er baat bij als we dit breder invullen met Europese uitwisseling en daar ook bedrijven bij betrekken.’
Daniele Kösters, Samtgemeindebürgemeisterin van Emlichheim, net over de grens, pleit voor meer vrouwen in technische beroepen en ziet kansen in een grensoverschrijdend concept dat de toegankelijkheid en mobiliteit van Duitse studenten en arbeidskrachten moet vergroten. Hiervoor werkt zij samen met Land Niedersachsen en de provincie Drenthe aan een treinverbinding tussen Emmen en Rheine, die in 2024 klaar moet zijn. Timmermans vertelt dat hij een programma wil invoeren om het beloningsverschil tussen mannen en vrouwen tot nul te reduceren, op voorwaarde dat bedrijven transparantie tonen op dit punt. ‘Daarnaast moeten opleiding, kinderopvang en zorg voor de kinderen geregeld zijn, zodat vrouwen daadwerkelijk carrière kunnen maken.’
Level playing field
De volgende vraag hangt samen met de positie van Drenthe als logistiek knooppunt. Ben Blog, managing director en mede-eigenaar van Graaco Logistics in Coevorden, stelt dat de regio nog succesvoller zou zijn als er sprake zou zijn van een level playing field: nu moet het railvervoer betalen voor de infrastructuur, waar dit bij vervoer over water niet het geval is. In het kader van de duurzaamheidsgedachte verdient deze modaliteit een grotere kans, betoogt hij. Dan zullen er, naast de bestaande railverbindingen naar Rotterdam en Scandinavië, meer verbindingen worden opgezet naar Oost- en Zuid-Europa. Timmermans beaamt dat een duurzame oplossing niet mogelijk is zonder een forse investering in rail voor personen en goederen. Knelpunten zijn de nog geringe aandacht van de politiek en de technische uitdaging om treinen snel energiezuinig te maken. ‘Daarnaast is er in Europa nog een hele weg te gaan qua uniformering van spanning, veiligheidseisen en eisen aan machinisten.’
‘Wie van zich laat horen, komt of blijft in Brussel boven aan de stapel’
Europese CO2-belasting?
Dat triggert Bart Labrie, ceo en eigenaar van H&P Moulding in Emmen, lid van de Program Board Dutch Techzone en voorzitter van SUSPACC (Sustainable Plastics And Chemicals Cluster), een organisatie van chemische (mkb-)bedrijven in Zuid-Oost Drenthe: is een Europese aanpak van klimaat- en CO2-belasting niet veel eerlijker voor bedrijven in grensregio’s? Klopt helemaal, aldus Timmermans, en bovendien kan de huidige ongelijkheid leiden tot verhuizing van bedrijven, wat schadelijk zou zijn voor de economie. ‘We zouden de CO2-belasting op Europese schaal moeten invoeren en die gelden uitsluitend gebruiken om het klimaatbeleid te realiseren. Pas dan zijn we goed bezig.’ Hendrik van der Ploeg, directeur Emmtec Services in Emmen, wijst op de unieke aardgasinfrastructuur in (Noord-)Nederland en vraagt zich af hoe realistisch het is deze in te zetten bij omschakeling van aardgas- op waterstofmoleculen. En welke stappen het bedrijfsleven vervolgens zou moeten zetten, en wat Brussel of de Nederlandse overheid hierin kan betekenen. Volgens Timmermans is de unieke situatie van het Noorden bekend en biedt dit naast distributie van energie ook mogelijkheden voor opslag van grote hoeveelheden wind en zonne-energie. ‘Om de aandacht vast te houden, blijft het nodig aanvullende informatie naar Brussel te brengen. Wie van zich laat horen, komt of blijft in Brussel boven aan de stapel.’
‘Ongelooflijk protectionisme’
Diem Do, directeur van CodeGorilla in Groningen dat programmeeropleidingen verzorgt, stelt dat er te weinig Europese gelden naar het mkb gaan en pleit voor een topsector sociaal ondernemerschap om jongeren en vrouwen in de regio te helpen hier een bedrijf te starten. Timmermans stelt voor eerst te analyseren waarom jongeren wegtrekken. ‘Zijn de arbeidsmogelijkheden elders beter, ontbreekt hier kinderopvang of cultureel aanbod? Je ziet inmiddels ook een omgekeerde beweging, dat jongeren terugkeren omdat de kwaliteit van leven in de regio beter is.’ In de ogen van Maureen Nederhoed, directeur installatietechniek bij Harwig in Emmen, heeft de Dutch Techzone veel mbo’ers nodig, maar bemoeilijkt uiteenlopende wet- en regelgeving het werken over de grens. Daarin is nog een hele weg te gaan, stelt Timmermans. ‘We schieten nog tekort als het gaat om beroepskwalificaties, onder meer vanwege een ongelooflijk protectionisme bij beroepsgroepen. Logisch nadenken is het devies, want in hoeverre vormt iemand met een Nederlandse opleiding een risico voor een Duitse werkgever?’ Joop Brink, wethouder arbeidsmarkt in Coevorden, zou de bestuurlijke drukte willen verminderen en pleit voor een nieuw offensief om vanuit Europa de regio voor 100 procent economisch te ontsluiten. Timmermans benadrukt nogmaals het belang om zichtbaar te blijven in Den Haag en Brussel. ‘En leg als mkb contact met je oosterburen. Als je onderdeel kunt worden van dat enorme Duitse netwerk, zit je gebeiteld.’
Dialoog met studenten
De EC-vicevoorzitter besluit zijn werkbezoek met een dialoog met de Europese burgers van de toekomst: studenten van het Drenthe College en NHL Stenden Hogeschool Emmen. Duurzaamheid houdt de jongeren bezig, zo blijkt uit de vragen die hij krijgt. Waarom moet Nederland zo nodig een voorbeeldfunctie vervullen als andere landen het veel slechter doen op dit vlak? Timmermans stelt dat wanneer Nederland een voorbeeld kan zijn, Europa ook sneller en breder kan omschakelen. En de rest van de wereld zal nieuwsgierig naar ons economisch model kijken en dat proberen te volgen. ‘De redenering dat we, wanneer Europa hogere normen stelt, een concurrentieachterstand oplopen, klopt niet. Europa is een koopkrachtige markt, waar andere landen graag actief zijn, waardoor ze onze normen zullen overnemen. Dat stemt mij optimistisch.’
Ter afsluiting weet Cees Bijl, gedeputeerde van de provincie Drenthe, Timmermans nog te verleiden tot een videoboodschap aan Anco Jansen, aanvaller bij FC Emmen die hij kent uit zijn Roda JC-tijd. Tevergeefs: Emmen verliest die avond van Fortuna Sittard, maar de aanwezigen bij het werkbezoek hebben ongetwijfeld aan inspiratie gewonnen.
