Brug naar de echt blije consument
De snelgroeiende populariteit van gepersonaliseerde producten biedt maakbedrijven prachtige, nieuwe business opportunities. Mits ze in hun productontwikkeling uitgaan van de wensen en behoeftes van de eindgebruiker. Het fieldlab UPPS (Ultra Personalised Products & Services) slaat de brug tussen wat technologisch kan en waar consumenten echt blij van worden. ‘De kennis en de faciliteiten hebben we al. Dus, maakindustrie, verleg je horizon en ga met ons experimenteren.’
In het fieldlab UPPS trekt de fine fleur van kennisinstellingen in de Nederlandse designsector, plus TNO en Holst Centre, samen op (zie kader). De ambitie: radicale, nieuwe proposities voor gepersonaliseerde ‘one of a kind’-producten en -diensten ontwikkelen, voor en met de maakindustrie – onder meer door data innovatief in te zetten. Bart Ahsmann, projectleider van UPPS (en manager valorisatie aan de faculteit Industrieel Ontwerpen van de TU Delft), verklaart: ‘Gepersonaliseerde producten en diensten nemen de laatste tijd een grote vlucht. Je hebt twee belangrijke drijvers: consumenten worden steeds veeleisender en willen dat soort producten – én er kan steeds meer, dankzij al die nieuwe, slimme ontwikkeltools en fabricage- en ict-technologieën.’
Customer intimacy
Dat laatste is precies wat met de strategische agenda Smart Industry wordt beoogd: de maakindustrie in ons land versterken door geavanceerde productiemethoden te koppelen aan dito ict. Ahsmann waarschuwt voor een valkuil. ‘Smart Industry is toch vooral technologisch gedreven. Mooi, maar geen garantie voor commercieel succes. Daarvoor zul je die veeleisende gebruiker goed voor ogen moeten hebben. Wat wil die? Waar wordt ie blij van? Waar trekt ie graag z’n portemonnee voor? Een nieuw, innovatief product moet dus appelleren aan zijn of haar wensen en behoeftes, anders houdt het snel op. Daarom moet je, zeggen wij, de designsector erbij betrekken. Want daar hebben ze veel verstand van customer intimacy. In het krachtenveld tussen kennis/technologie, mens en business vormt industrieel ontwerpen de sweet spot. Wij zeggen: een kansrijke propositie is niet alleen innovatief en onderscheidend in vormgeving en gebruiksgemak; die moet ook maakbaar, wenselijk en commercieel haalbaar zijn.’
Kleermaker 2.0
Ahsmann noemt desgevraagd enkele voorbeelden van (potentiële) gepersonaliseerde producten. Stel je wilt een colbert dat jou qua maatvoering, snit en stof helemaal ‘op het lijf geschreven’ is. Dan laat je eerst een 3D-bodyscan maken; op de TU Delft en het Amsterdam Fashion Institute staat zo’n apparaat. Vervolgens geef je jouw scan en wensen door. Websites die die service bieden, komen eraan, voorspelt Ahsmann. Volgende stappen: slimme software zet jouw maten en wensen om in een ontwerp, waarna jouw jasje wordt gemaakt – misschien wel middels rapid prototyping (3D-printing), waarmee onder meer de Design Academy (Eindhoven) en FabLab Enschede aan het experimenteren zijn. Resultaat: een uniek colbert, helemaal zoals jij hem wilt en… hij zit als gegoten. Kleermaker 2.0.
Ander voorbeeld: je hebt een pols gebroken. Op basis van een 3D-scan wordt een orthese ‘geprint’ die steun geeft waar nodig en de huid vrijlaat waar dat geen kwaad kan – en die simpelweg om de pols wordt geklikt. Ahsmann: ‘Zeer effectief, geen jeuk en geklieder met gips meer. En als je er dan nog sensoren en flexibele elektronica aan toevoegt, kun je het herstelproces monitoren. Zo is dat domme stuk gips ineens een intelligent product.’
Ahsmann: ‘Voor de mode, de zorg of de sport kun je je voorstellen dat in zowat alles wat de pasvorm, het comfort of de prestaties verbetert een business opportunity zit.’ Te meer omdat gepersonaliseerde producten altijd lokaal aangemeten én geproduceerd zullen worden. Van massafabricage naar enkelstuks of, zoals de UPPS-projectleider het zegt, ‘naar made-to-measure en made-to-order’. Waardoor productie uit lagelonenlanden terugkomt. ‘Dat levert dan tevens een enorme duurzaamheidswinst op, zeker in de mode-industrie. Van alle kleding die wereldwijd wordt geproduceerd, wordt een derde überhaupt nooit verkocht, een derde belandt in de uitverkoop en een derde wordt voor de normale prijs verkocht. Kun je nagaan hoe de boel op z’n kop wordt gezet als de productie pas plaatsvindt op het moment dat de klant bestelt. Een winst van heb ik jou daar.’ Ook in logistiek opzicht. ‘Bij Wehkamp vijf jurkjes bestellen en er vier terugsturen, dat is dan over.’
Grootste hobbel
Nieuwe toepassingen – gebaseerd op 3D-bodyscanning, op het lichaam gedragen sensoren, automatische ontwerpalgoritmes, simulaties en geavanceerde technologieën zoals printed electronics, smart textiles, 3D-printen en lasersnijden – maken producten en services (zoals apps) mogelijk die de behoeftes van de gebruiker op maat bedienen. Bart Ahsmann: ‘Sommige zijn al op de markt of zitten eraan te komen. Maar voor andere zal dat nog een behoorlijke tijd duren. Een van grootste hobbels in advanced manufacturing is de schaalbaarheid. Een spuitgietproduct kun je in no time in 100.000 stuks van allemaal dezelfde kwaliteit produceren. Maar bij 3D-printen is dat nog lastig. Maar als je ziet hoe snel zich dat ontwikkelt, dan weet je één ding zeker: het gaat gebeuren.’
Zijn oproep aan maakbedrijven, vooral in de consumentensector: ‘Anticipeer op deze trend, pak die kans op nieuwe business opportunities – en ga met het fieldlab UPPS experimenteren.’ Volgens hem zijn de participanten er klaar voor om daarbij te ondersteunen. ‘Met een hoop kennis – bij briljante, inspirerende onderzoekers en studenten – en state-of-the-art faciliteiten. Waarbij onze ambitie niet is om zelf producten op de markt te brengen. Als universiteiten, hogescholen en kennisinstellingen doen wij aan kennisontwikkeling. Wat dit ons oplevert, hopen wij, is interessante, uitdagende opdrachten voor onze studenten en nieuwe onderzoeksvragen om ons op te storten. Als we daar ook nog wat nieuw ondernemerschap uit kunnen realiseren, ben ik helemaal blij.’
Nog even en u heeft nooit meer zadelpijn. Want dat fietszadel, afgetapt van een 3D-scan van uw bips, dat komt er.
Virtuele experimenteeromgeving
Het fieldlab Ultra Personalised Products & Services (UPPS) is een project van Clicknl|Design, onderdeel van het Topconsortium voor Kennis en Innovatie van de topsector Creatieve Industrie. UPPS is een virtuele experimenteeromgeving. Met andere woorden: het fieldlab zit niet op één plek, maar is verspreid over de deelnemende partijen. Dat zijn TU Delft (onder meer faculteit Industrieel Ontwerpen), Amsterdam Fashion Institute (onderdeel van de Hogeschool van Amsterdam), TU Eindhoven, Design Academy (Eindhoven), Universiteit Twente, Saxion Hogeschool (Oost-Nederland), ArtEZ (Hogeschool voor de Kunsten, Oost-Nederland), TNO en Holst Centre (Eindhoven, top op het gebied van printed electronics).
Smart Industry: fieldlabs
Smart Industry heeft als ambitie door versnelling van de digitalisering de concurrentiekracht van de Nederlandse industrie te vergroten, die cruciaal is voor toekomstige welvaart en welzijn. Ict in combinatie met nieuwe productietechnologieën vormt een belangrijke driver voor productiviteitsgroei. De centrale ambitie in de actieagenda is het creëren van ecosystemen rondom de kernprincipes van Smart Industry. Veel kennis en kunde is al aanwezig, maar wel versnipperd. Daarom is gekozen voor een aanpak met tien fieldlabs. Fieldlabs zijn praktijkomgevingen (proeftuinen) waarin bedrijven en kennisinstellingen doelgericht Smart Industry-oplossingen uitontwikkelen, testen en implementeren. Ze versterken verbindingen met onderzoek, onderwijs en beleid op een specifiek Smart Industry-thema.
Link Magazine maakt een serie over de verschillende fieldlabs en hun belangrijkste uitdagingen. Eerder kwamen al aan bod Smart Dairy Farming 2.0, Smart Bending Factory en Campione.
