Ze zijn in opmars: Eco-aandrijvingen die draaien op schone elektriciteit in plaats van fossiele brandstoffen als diesel of benzine. In deze energietransitie laten Friese bedrijven als WhisperPower, Frisian Motors en MG Energy Systems zich niet onbetuigd. ‘Na jaren van vooral veel investeren, zien we nu de periode van oogsten aankomen.
’In energietransitie blaast Noord-Nederland zijn partij mondiaal mee
Hybride stroomopwekkingssystemen voor superjachten, ambulances en onbemande boorplatforms. Slim gemanagede battery packs voor (zonne)boten, Amerikaanse sportauto’s en Mexicaanse bussen. Handige elektro-transporters die doen wat dieselaangedreven werkvoertuigen doen, maar wel veel schoner en stiller. Allemaal voorbeelden van innovatieve aandrijftoepassingen die, hoe verschillend ook, drie dingen gemeen hebben: ze haken in op de trend naar zuinig en zelfs emissieloos, ze zijn succesvol én ze worden ontwikkeld, gebouwd en verkocht door Noord-Nederlandse bedrijven.
Focus op hybride
WhisperPower (Drachten) is gespecialiseerd in premium generatorsystemen voor plaatsen ver weg van openbare elektriciteitsnetten. Zoals op schepen – kleine plezier- en grote superjachten en vrachtboten. En in ambulances, campers, rijdende winkels, afgelegen boerderijen, enzovoort. Directeur/eigenaar Roel ter Heide noemt nog een mooie: ‘We hebben enkele booreilanden van de NAM tot onafhankelijke, onbemande platforms omgewerkt. De stroom wordt er verzorgd in samenspel tussen een solarinstallatie en onze slimme, hybride generatoren.’ In de ontwikkeling legt WhisperPower de focus op hybride, autonome (off-grid) stroomverzorging. ‘We integreren traditionele, beproefde techniek met hernieuwbare energiebronnen. Die leveren we als complete systemen, met alles erop en eraan, in een vermogensrange van 1 tot 500 kilowatt. Elektronica, opwekking, opslag en distributie in één hybride concept, in een one-stop shop aangeboden. In onze branche kunnen maar weinig bedrijven dat.’
Remmen weg
Met dat concept heeft WhisperPower een sterke positie opgebouwd. ‘Wereldwijd staan er zo’n 14.000 apparaten van ons te draaien’, zegt Ter Heide. ‘We zijn actief in veertig landen en hebben ook vestigingen in Duitsland, Spanje, China, VS en Nieuw-Zeeland.’ Productontwikkeling, productie/assemblage en het testen zijn geconcentreerd in de hoofdvestiging in Drachten. ‘De helft van wat we verkopen, maken we intern. Maakdelen kopen we in, onder meer in Nederland; de elektronica komt vooral van toeleveranciers in Centraal-Europa. Verder komen uit China wat spullen.’ WhisperPower (vijftig medewerkers, van wie tien in productontwikkeling) heeft de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in nieuwe, innovatieve producten. ‘Nu zijn de remmen om te verkopen weg en zien we de periode van oogsten aankomen. Over vier, vijf jaar denken we op vijftig miljoen euro jaaromzet te zitten.’
Europese primeur
Ook Frisian Motors in Bakkeveen haakte aan op de trend van schoon en zuinig. Samen met enkele buitenlandse partijen ontwikkelde dat bedrijf concepten voor 100% elektrische werk- en voertuigen. Zoals de transporterfamilie Leffert, die off-the-road en op de openbare weg goed uit de voeten kan. En de Rimmert, een Europese primeur: de eerste elektrische zitmaaier die 180 graden om zijn as kan draaien. Oprichter/eigenaar Theo de Jong kreeg Frisian Motors vanaf de start in 2009 op groeispoor. ‘Vandaag is onze installed base bijna 400 machines.’ De zeven medewerkers, bijgestaan door een flexibele schil, zijn vooral druk met engineering, prototypebouw, finetuning, eindassemblage en testen. Een dealernetwerk verzorgt de sales & service in Nederland en België; alleen ‘boven Zwolle’ doet Frisian Motors dat zelf.
De 100% elektrische Leffert transporter.
Frisian Motors haalt elk jaar zijn groeiramingen, zegt De Jong. ‘Al loopt Nederland niet voorop in de transitie op elektrisch. Tesla vergroot de acceptatie, zeker. Maar het is toch nog altijd een niche, iets voor mensen die het milieu aan het hart gaat. Terwijl het veel meer is: je bespaart, op brandstof en onderhoud, want minder bewegende delen betekent minder slijtage. Dat weegt op tegen de iets hogere aanschafprijs. Onze nieuwe online rekentool laat zien wat onze producten doen in termen van total cost of ownership.’ Recent werd voor het eerst een vijfjarenplan opgesteld. ‘We focussen op verdieping in die productfamilies die het goed doen, zoals onze zitmaaiers en transporters. Voor die laatsten hadden we eerst een two-wheel drive, sinds kort ook een four-wheel drive en we zijn bezig met een verlengde uitvoering.’
Achilleshiel
Gerard van der Schaar
Mark Scholten Links
MG Energy Systems in Leeuwarden is ook zo’n pareltje in all-electric propulsion. Opgericht door de hbo-studiematen (elektrotechniek aan NHL Hogeschool) Gerard van der Schaar en Mark Scholten. Ontstaan uit een uit de hand gelopen vrijetijdsbesteding én hun ambitie om met een eigen bedrijf bij te dragen aan een duurzamere wereld. Een lang verhaal kort: in 2006 bezochten ze de tweejaarlijkse Zonneboot Challenge in Friesland, het jaar daarop bouwden ze samen met vrienden hun eigen zonneboot, in 2008 eindigden ze daarmee als vierde. Mooi, maar met een beter batterijmanagementsysteem had er meer ingezeten, vertelt Mark Scholten: ‘Het systeem dat we hadden ingekocht, was de achilleshiel. Omdat iets beters nergens te krijgen was, zijn we het zelf gaan maken.’ En met succes: sindsdien eindigt hun Furia One – de officiële naam is, naar de sponsors, Clafis Victron Energy Solar Boat Team – steevast als eerste in elke race waar ie aan meedoet. Mooi opstapje naar een eigen bedrijf. ‘We verkopen ons lithium-ion batterijsysteem en batterijmanagementsysteem aan veel andere teams. En de accumodule die we vervolgens ontwikkeld hebben en zijn gaan bouwen, verkopen we aan Victron Energy (in Almere, red.), die hem in hun standaardpakket hebben zitten.’
MG Energy Systems heeft de converters geleverd voor de zonneauto’s van de drie tu’s die deelnamen aan de World Solar Challenge 2015 in Australië. De Delftse Nuna 8 won in de race-klasse. De converter wordt tussen de zonnepanelen en de accu geplaatst en haalt een hoog rendement uit de panelen.
2.0-versies
Van het een kwam het ander. Vandaag levert MG Energy Systems (negen vaste medewerkers) ook accupakketten aan afnemers voor andere toepassingen. Zoals voor elektrische veerponten en stoere, Amerikaanse sportauto’s, die met hun battery pack, ‘made in Leeuwarden’, zichzelf én het huis van de eigenaar van stroom kunnen voorzien. Nog een potentieel succes: ‘Onlangs hebben we’, meldt Scholten, ‘een batterijbank geleverd aan een Mexicaanse firma die een elektrische bus aan het bouwen is.’ Volgens kompaan Van der Schaar is de afgelopen jaren het fundament voor verdere groei gelegd. ‘Voor bepaalde producten zijn we met 2.0-versies bezig. Eind dit jaar zijn die gereed. Zodat we dan flink kunnen groeien.’ Met Leeuwarden als basis. ‘Wij zitten hier goed en naar de toekomst kijkend alleen maar beter. Hier heb je de ruimte en de mensen met de mindset van ‘bij dit bedrijf voel ik me lekker, daar wil ik voluit voor gaan’.’
Interne safari
Het hightech ecosysteem dat zich in de regio ontpopt, met Innovatiecluster Drachten als animator/facilitator, wordt als een grote aanwinst beschouwd. Roel ter Heide van WhisperPower, deelnemer in dat cluster, verwacht dat best practices delen zijn bedrijf en anderen op ongedachte, nieuwe ideeën brengt. ‘Een interne safari, noem ik dat. En verder juich ik toe dat het cluster zich inspant om de regio meer uitstraling te geven als een hotspot voor hightech. Meer dynamiek, meer reuring is altijd goed, vind ik.’ Waarbij Frision Motors en ook het MG Energy Systems van Gerard van der Schaar zich aansluiten: ‘De contacten tot nu toe geven een goed gevoel.’
