Corona en het geblokkeerde Suezkanaal maakten de urgentie van datadelen duidelijk. Met het ambitieuze Catena-X-project digitaliseren belangrijke Duitse partners uit de automotive-industrie samen hun waardeketens, gebruikmakend van de toonaangevende Nederlandse SCSN-technologie. Volgens Oliver Ganser (Catena-X/BMW) en John Blankendaal (SCSN/Brainport Industries) tilt deze innovatie van Duitsland en Nederland de Europese industrie naar een hoger niveau.
‘Onze uitdaging is om op te schalen in Nederland, dat is voor ons de basis’, stelt John Blankendaal, directeur van het Nederlandse toelevernetwerk Brainport Industries en directeur van SCSN. Foto: Brainport Industries
– ‘Dit soort uitdagingen kun je niet meer in je eentje aanpakken.’
– ‘We moeten het in één keer goed doen, anders haken bedrijven af.’
– ‘Dataruimtes moeten geen aparte silo’s vormen, maar op Europees niveau interoperabel zijn.’
– ‘Inmiddels heeft de EC zowel Catena-X als SCSN aangemerkt als voorbeeldproject.’
– ‘Datadelen biedt kansen voor kleinere bedrijven.’
‘Met betere open data openen we nieuwe mogelijkheden’
Hoe de frustratie van een groepje Nederlandse ondernemers de sleutel kan zijn voor de digitale toekomst van de Duitse auto-industrie. Al in 2015 steekt een groepje Nederlandse ondernemers de koppen bij elkaar om een oplossing te vinden voor het feit dat fabrikanten zo moeizaam data kunnen uitwisselen. Bedrijven weten vaak niet waar hun data blijven, systemen sluiten niet op elkaar aan en medewerkers verspillen tijd met het overtypen van informatie tussen verschillende systemen. Een situatie die tot onnodig veel fouten leidt, geld kost en nog onveilig is bovendien.
‘Catena-X en SCSN moeten voorkomen dat grote bedrijven en mkb uit elkaar groeien’
Die frustratie zetten de ondernemers om in een baanbrekend project dat later het Smart Industry-fieldlab Smart Connected Supplier Network (SCSN) zal heten. Hierbinnen ontwikkelen ze twee oplossingen. Een berichtenstandaard waarin is afgesproken welke informatie in wat voor format wordt gedeeld, en een technische infrastructuur waarin is bepaald hoe de informatie op een veilige en gecontroleerde manier kan worden gedeeld met alle SCSN-partners. Meer dan honderd Nederlandse fabrikanten werken inmiddels via het SCSN-netwerk, verbonden via kunstmatige intelligentie. Op basis van hun feedback wordt de techniek verbeterd en verder uitgebreid.
Corona geeft aanzet
Ook in Duitsland worstelt de industrie met het delen van data. De afgelopen jaren staken bedrijven miljoenen in het ontwikkelen van eigen systemen. Maar omdat deze niet aansluiten op de software van andere producenten, bleef succes uit. De coronapandemie zorgt voor een omslag. In december 2020 kondigt de crème de la crème van de mobility-industrie de oprichting van het Catena-X Automotive Network aan. Onder meer BMW AG, Mercedes Benz AG, Volkswagen AG, BASF SE, Henkel AG & Co. KGaA, Deutsche Telekom AG, Robert Bosch GmbH, SAP SE, Siemens AG en ZF Friedrichshafen AG spreken samen de ambitie uit om waardeketens te digitaliseren. Met Catena-X, een betrouwbaar, coöperatief, open en veilig data-ecosysteem, hopen ze digitaal grip te krijgen op de supplychains en herhaling van toeleverproblemen te voorkomen.
Digitaal traceerbaar
Een paar maanden later blokkeert containerschip Ever Given wekenlang het Suezkanaal, waardoor nog minder onderdelen en grondstoffen uit Azië de Europese industrie bereiken. Geschatte schade: 9 miljard dollar. Dit sterkt fabrikanten in hun overtuiging dat goederenstromen in de gehele toeleveringsketen digitaal traceerbaar moeten zijn. Bovendien verwacht de industrie dat wetgevers binnen afzienbare tijd transparantie eisen over waar onderdelen en grondstoffen precies vandaan komen. Om hun CO2-footprint inzichtelijk te maken, dient elke chip en elke batterijcel digitaal herleidbaar te zijn tot de oorsprong.
Dit sluit naadloos aan bij Catena-X. ‘Alle spelers zijn aangesloten op een netwerk in end-to-end beveiligde waardeketens, waar iedereen gelijk is’, zo omschrijft het initiatief zichzelf. ‘Interoperabiliteit van toepassingen en datasoevereiniteit zijn belangrijke vereisten om de hele waardeketen te digitaliseren, terwijl alle partners de vrijheid hebben om te kiezen welke leverancier het beste bij hen past.’
Goed bij elkaar passen
Die doelstellingen van Catena-X en de technologie van SCSN brachten vervolgens Oliver Ganser (bestuursvoorzitter van het Catena-X Automotive Network e.V en programmamanager Data Driven Value Chain bij BMW AG) en John Blankendaal (directeur van het Nederlandse toelevernetwerk Brainport Industries en directeur van SCSN) bij elkaar. In een Teams-gesprek met Link Magazine vertellen beiden waarom hun initiatieven zo goed bij elkaar passen en hoe deze de Europese industrie naar een hoger niveau kunnen tillen.
Waarom functioneerde de toeleverketen niet meer op de huidige manier?
Ganser: ‘Onze vicebondskanselier en minister van Economische Zaken Robert Habeck legde het mooi uit. “Alleen al de kabelboom in de auto’s die onze fabrikanten produceren, bestaat gemiddeld uit 5.000 onderdelen. Als fabrikant is het nu bijna ondoenlijk om overzicht te houden in de wereldwijde toeleveringsketens en bovendien te weten welke grondstoffen zijn gebruikt.” Na de coronapandemie en het geblokkeerde Suezkanaal zagen fabrikanten die hun eigen systemen ontwikkelen in dat je dit soort uitdagingen niet meer in je eentje kunt aanpakken. Zelfs grote spelers als BMW, Mercedes of Bosch niet. We moeten het samen doen.’
Fabrikanten delen data niet zo graag, waarom doen ze dat binnen Catena-X wel?
Ganser: ‘Alles draait om datasoevereiniteit. Jij beslist zelf welke gegevens je met wie deelt. Een open netwerk waarin soevereiniteit en veiligheid gewaarborgd zijn, dat is wat wij aan het creëren zijn. De kwetsbare leveringsketens en de mislukte bedrijfseigen projecten hebben fabrikanten ervan overtuigd dat er iets moet gebeuren. De tijd is dus rijp voor samenwerking. Tegelijk is het ook heel spannend. We moeten het in één keer goed doen, anders haken bedrijven af en begint iedereen weer voor zichzelf.’
Hoe zijn Catena-X en SCSN bij elkaar gekomen?
Ganser: ‘De wens om efficiënt data te kunnen delen door de hele toeleverketen, is niet nieuw, daar is in meerdere landen de afgelopen jaren afzonderlijk van elkaar aan gewerkt.’
Blankendaal: ‘Drie jaar geleden vertelden we ons verhaal tijdens een handelsmissie van Nederland in Beieren. Een toehoorder zei direct: “Ik denk dat je maar eens met Oliver Ganser moet praten. Jullie hebben hetzelfde idee.” We konden het direct goed samen vinden.’
Ganser: ‘In onze opstartfase ontdekten we dat SCSN al draaide met de eerste partners. We zijn gaan kijken wat we van SCSN kunnen leren om te voorkomen dat we allerlei nieuwe systemen creëren die bedrijven naast elkaar moeten gebruiken. Het doel is de aanpak van Duitsland en Nederland te harmoniseren. Dataruimtes moeten geen aparte silo’s vormen, maar op Europees niveau interoperabel zijn.’
De automotivesector is complex, hoe digitaliseer je met Catena-X de gehele waardeketen?
Ganser: ‘Oem’ers met eerstelijnstoeleveranciers zoals Continental en Bosch verbinden, is de eenvoudigste stap. Meer dan driekwart van hun afzet is bestemd voor de automotive. Dat is al anders voor tweede- en derdelijnspartijen die daarnaast ook aan bijvoorbeeld medtech, aerospace of agritech leveren. Daar komen Catena-X en SCSN samen. Deze mkb-bedrijven willen niet steeds van netwerk moeten wisselen. Catena-X en SCSN volgen de netwerkprincipes en -normen van GAIA-X (een Europees project om een efficiënte en concurrerende, veilige en betrouwbare data-infrastructuur voor de EU te realiseren, red.) en de IDSA (International Data Spaces Association, een Europese non-profitvereniging die zich hard maakt voor een vrije, veilige data-uitwisseling, red.), zodat we de complete waardeketen bij elkaar brengen.’
Blankendaal: ‘Inmiddels heeft de Europese Commissie zowel Catena-X als SCSN aangemerkt als voorbeeldproject – Leuchtturm – omdat onze datastandaard ook toepasbaar is in sectoren als de ruimtevaart, fotonica en de medtech. Onze waardepropositie is dat we de strategie bepalen over hoe we met elkaar efficiënt en veilig informatie willen uitwisselen.’
Waarom zou een mkb’er zich willen aansluiten bij Catena-X?
Ganser: ‘Catena-X moet voorkomen dat grote bedrijven en het mkb uit elkaar groeien. Waar een oem’er gemakkelijk duizend dataspecialisten in dienst heeft, beschikken bedrijven met 20 tot 200 werknemers niet altijd over de juiste skills, capaciteit en middelen. Daarom is het voor mkb’ers niet zo makkelijk hun fabrieken te digitaliseren. Dankzij Catena-X kunnen ze meedoen, met kant-en-klare oplossingen. Ook voor het Europese mkb geldt: we moeten het voor iedereen in één keer goed doen. Daarbij hebben we goede argumenten. Catena-X is niet top-down. Datadelen gaat twee kanten op en dat biedt kansen voor kleinere bedrijven om beter in contact te komen met oem’ers.’
Wat betekent een digitale toeleverketen voor verdienmodellen?
Ganser: ‘Betere data leveren nieuwe verdienmodellen en een betere positionering op. Zo kunnen bedrijven die manufacturing-as-a-service aanbieden via dit netwerk hun aanbod veel breder bekendmaken. Dit is ook heel belangrijk voor de circulaire economie. Een recyclingbedrijf kan nu aanhaken bij de toeleveringsketen en via dit ecosysteem nieuwe zakelijke relaties vinden. Dergelijke voorbeelden tonen aan dat nieuwe waardeposities en samenwerkingsmodellen mogelijk zijn voor de Europese industrie en wereldwijd. Met betere open data openen we nieuwe mogelijkheden.’
Hoe zit dat bij andere sectoren?
Blankendaal: ‘Neem ASML, dat uiterst complexe machines bouwt en voor zijn planning alle data van toeleveranciers in real time nodig heeft. En dat geldt natuurlijk ook voor andere sectoren. De Europese Commissie erkent dat brede belang van het digitaliseren van de toeleverketen. We zijn nu een European Digital Innovation Hub voor mkb-bedrijven. Met Fraunhofer in Stuttgart werkt SCSN aan een AI Road Map voor digital factories. We zijn er nog lang niet, maar we zijn op de goede weg.’
Kunnen de Duitse en Nederlandse industrie de Europese industrie naar een hoger niveau brengen?
Blankendaal: ‘Absoluut.’
Ganser lacht en vormt een hartje met zijn handen: ‘We hebben een vergelijkbare mindset. De Nederlandse en Duitse manier van zakendoen is heel pragmatisch zonder al te veel politiek. En Nederland heeft een heel goede markt om nieuwe innovaties te implementeren. Plus de skills om die goed uit te voeren.’
Wat is de kracht van Catena-X en SCSN?
Link magazine editie oktober 2022 | jaargang 24 thema: Afspraken maken en ze ook nakomen. Lees Link digitaal of vraag een exemplaar op: mireille.vanginkel@linkmagazine.nl’
Blankendaal: ‘Dit komt vanuit de industrie zelf, het zijn geen politieke plannen die van bovenaf worden opgelegd.’
Ganser: ‘We ervaren wel veel steun vanuit de politiek, getuige het statement van minister Habeck. Dat stimuleert ons om nog harder ons best te doen om dit binnen onze industrie voor elkaar te krijgen.’
Hoe zorg je ervoor dat de Europese industrie meedoet?
Blankendaal: ‘Dat is niet makkelijk, inderdaad. We zijn weliswaar aangemerkt als lighthouse-project, maar beginnen onderaan en dat is het donkerste gedeelte van de vuurtoren. De toekomstvisie van SCSN is dat het netwerk aan de basis staat als datastandaard voor een digitaal fabrieksnetwerk verbonden via kunstmatige intelligentie. Een weerbaar netwerk dat zich snel kan aanpassen en zichzelf kan organiseren. Onze uitdaging is om op te schalen in Nederland, dat is voor ons de basis.’
Ganser. ‘We zijn begonnen in augustus 2021 en willen in het eerste kwartaal van 2023 live gaan. Twaalf maanden na de start willen we duizend deelnemende bedrijven hebben als bewijs dat het werkt. Catena-X is momenteel in voorbereiding om bètatesten te draaien, om data te delen. Daarnaast ontwikkelen we softwarekits voor derde partijen die daarmee hun eigen software kunnen ontwikkelen en aanbieden voor onze bedrijfsproblemen. Op deze manier wordt Catena-X nog sterker omdat de ontwikkeling wordt gedreven door de experts die weten hoe dit het beste werkt.’
