Per medio april gaan de eerste duurzame zonnetreinen rijden in Gent en Den Bosch. Ze zijn ontwikkeld en gefabriceerd door Trens Solar Trains. Deze start-up bouwt nu aan een fabriek in Enschede voor honderd treinen per jaar. Want de vraag naar deze duurzame en wendbare mobiele oplossing, met toch een flinke capaciteit, zal groot zijn, verwacht ondernemer Henk Kleef. Mede-investeerder Demcon wil ze over zijn groene, autoluwe campus laten rijden.
Zonnetrein moet centra en bedrijventerreinen autoluw maken
Veertig grote Nederlandse gemeenten hebben afgesproken per 2030 het centrum van hun stad helemaal op slot te doen voor fossiele-brandstofvoertuigen, om CO2– en fijnstofemissies tegen te gaan. Twaalf van die gemeenten willen eigenlijk nog sneller gaan en al in 2025 de deur sluiten voor diesel- en benzinemotoren. In België gelden vergelijkbare voornemens. Voor Trens zijn die politieke afspraken de basis van het businessmodel. Over vijf jaar, aldus directeur Henk Kleef, hoopt het Enschedese bedrijf jaarlijks honderd volledig elektrische Trens Solar Trains te produceren en te verkopen.
Capaciteit en wendbaar
Het zijn ‘wegtreinen’ die zich met een maximumsnelheid van 80 km/u verplaatsen, bestaande uit een ‘locomotief’ met daarachter twee tot vier wagons. Die rijden goederen van de regionale distributiecentra, die net buiten die grote steden moeten verrijzen, naar de stadscentra. Om daar langs de winkels te gaan of op een paar centrale plekken steeds een wagon af te koppelen, waarna fietskoeriers het laatste stukje voor hun rekening nemen. Het grote voordeel van dit concept ten opzichte van bestaande elektrische oplossingen, aldus Kleef, is dat de achttien meter lange treinen de capaciteit hebben van een reguliere vrachtauto én heel fijnmazig kunnen distribueren. ‘Nu is er slechts de keuze tussen grote, zware elektrische vrachtauto’s en kleintjes als de Picnic-wagentjes. De grote zijn weinig wendbaar en rijden de straat kapot en van die kleintjes heb je er heel veel nodig. Onze oplossing bundelt die kleintjes in één voertuig met een kleine draaicirkel en een geringe wieldruk.’ Behalve voor het transport van goederen zijn de treinen ook geschikt voor personenvervoer.
Doorontwikkeling
De zonnetreinen zijn een doorontwikkeling van de bekende treintjes in de grote toeristensteden. Die vertoonden echter nogal wat technische problemen, vooral met de aandrijving. In 2016 gingen de engineers en oprichters van Trens, Jan van Haaren en Peter Cats, aan de slag en ontwikkelden een nieuw concept. De Trens-trein wordt aangedreven met stroom uit een batterij. Die wordt ’s nachts opgeladen met netstroom (goed voor een actieradius van 300 km) en tijdens de rit met stroom die de zonnecellen in het dak van de locomotief en de wagonnetjes genereren (8 km extra per uur volle zon). Het belangrijkste aandrijfprobleem is opgelost door elk wiel van de locomotief te voorzien van een eigen motor: een kwetsbare aandrijfstang is dus niet meer nodig, terwijl hellingen van meer dan 20 procent goed bedwongen kunnen worden. De trein is uitgerust met koel- en vriescompartimenten. Die worden de hele dag koud gehouden door een systeem met een speciale gel die ’s nachts op temperatuur wordt gebracht.
‘Het weren van auto’s biedt ruimte voor extra accommodaties en groen’
Veel toeleveranciers
De directie van Trens bestaat uit Jan van Haaren als technisch verantwoordelijke en Henk Kleef die eerder in zijn loopbaan leidinggevende functies vervulde bij onder meer Fokker Woensdrecht, Power-Packer in Oldenzaal en laatstelijk bij Super B, alvorens begin vorig jaar de overstap te maken naar Trens. Een kleinschalige start-up, maar met een groot netwerk van gespecialiseerde partners. Zo komen de lichtgewicht composietdelen voor de behuizing van Holthausen Composieten, wordt de luchtvering geleverd door VB-Airsuspension en is voor het ontwerp samengewerkt met bureau Motive Development. Voorts heeft de inbreng van launching customer Sligro, groothandel voor met name de horeca, geresulteerd in operationele verbeteringen. ‘Sligro heeft het aangedurfd om op basis van alleen een papieren prototype van de trein, twee exemplaren te bestellen. Eén voor in de stad Gent, één voor Den Bosch.’
Pret– en kennisparken
Door corona is de lancering van de solar trains in beide steden uitgesteld naar medio april. Daarna moeten veel andere Nederlandse en Belgische gemeenten volgen, om met de treinen distributie- en stadscentra te verbinden. Voorts denkt Kleef zijn vervoermiddel te gaan inzetten voor vervoer van mensen en goederen op pretparken, vliegvelden en grote bedrijfsterreinen. ‘Hier in Enschede is er het uitgestrekte Kennispark, gelegen tussen de campus van de Universiteit Twente en het bus-/treinstation en stadion van FC Twente. De grote parkeerterreinen van FC Twente zijn tijdens kantooruren goeddeels leeg. Er kunnen treinen gaan rijden tussen park en parkeerterrein. Zo weert het Kennispark auto’s en dat scheelt veel ruimte die beschikbaar komt voor extra accommodaties en voor groen. Dergelijke oplossingen zijn op veel plekken elders evenzeer relevant’, weet Kleef.
Groene ‘Demcon-campus’
Bianca Screever, director operations van hightechbedrijf Demcon in Enschede, is nauw betrokken bij de realisatie van de plannen met het Kennispark. ‘We willen dat gebied van het gewone bedrijventerrein dat het nu is, veranderen in een groene campus. Met in het hart daarvan het nieuwe hoofdgebouw van Demcon, een open, transparant en vrij toegankelijk gebouw. Kortom, een fijne werkomgeving waar het prettig wandelen is, en waar mensen elkaar buiten of in de ontvangstruimte van het nieuwe gebouw kunnen ontmoeten. Daarom willen we autoverkeer zo veel mogelijk van de campus weren en de treinen inzetten om wie met de auto komt van parkeerplaats naar werkplek te vervoeren. De treinen zelf zijn natuurlijk ook geweldige plekken voor toevallige ontmoetingen die zo vaak tot nieuwe vormen van samenwerking en innovaties leiden.’
In eerste instantie zullen de treinen alleen over die ‘Demcon-campus’ gaan rijden, om de rijafstand en de wachttijden kort – maximaal vijf minuten – te houden. ‘Als dat eenmaal draait, kunnen we de treinen ook inzetten om overdag, buiten de piekuren, pakketjes binnen het Kennispark of naar andere stadsdelen te vervoeren. En we hopen dat de treinen ook over de universiteitscampus kunnen gaan rijden om medewerkers en studenten te vervoeren – tussen bedrijven en UT en van en naar het OV-station en het parkeerterrein.’
Klimaatverandering
De ontwikkeling en bouw van de eerste treinen hebben de nodige euro’s gekost. Naast ontwikkelingsmaatschappij OostNL en twee private investeerders heeft ook Demcon in Trens geïnvesteerd, om de start-up te helpen door te groeien tot een grote leidende Europese speler voor het ontwerpen en produceren van duurzame elektrische voertuigen. ‘Deze investering in Trens geeft Demcon toegang tot de wereld van duurzame mobiliteit, een van de belangrijke vraagstukken in de huidige samenleving’, aldus Dennis Schipper, ceo van Demcon Group. ‘Want Demcon wil impact maken met technologische oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. Het gaat om innovatieve systemen en producten met slimme toepassingen voor onder andere de zorg, veiligheid, water, energie en communicatie. En behalve in technologische vernieuwing investeren wij in talent en onderwijs en in ondernemerschap.’
Industrialisatie
‘Demcon wil’, vult Bianca Screever aan, ‘bijdragen aan het tegengaan van de klimaatverandering, via projecten voor klanten maar ook door gericht te investeren.’ Die investering in Trens is overigens niet alleen in geld. ‘Wij beschikken als producerend bedrijf natuurlijk over veel kennis van industrialisatie. Daarmee zullen we Trens bij de opbouw van hun fabriek zo goed mogelijk ondersteunen.’
Voor de fabriekslocatie is gekozen voor Enschede vanwege de aanwezigheid van Universiteit Twente, Hogeschool Saxion en ROC van Twente, wat het aantrekken van goede engineers zal vergemakkelijken.
