Terwijl Nederlandse tech-startups het afgelopen jaar recordbedragen hebben opgehaald, is er een groep die zich buitengesloten voelt: deeptech oprichters. Neem kunstmatige intelligentie, een zeer concurrerend deeptech segment. Nederland heeft per hoofd van de bevolking de hoogste dichtheid van AI-start-ups in de EU. Maar hoewel Nederlandse AI-start-ups acht procent van alle VC-deals aantrekken, volgens gegevens uit 2021, vertaalt zich dat in slechts 3 procent van de totale financiering die Nederlandse start-ups vorig jaar hebben opgehaald, aldus onderzoek van Sifted in opdracht van Techleap.
Het is een algemene observatie dat Europa meer gespecialiseerde investeerders nodig heeft om beginnende start-ups in deeptech te koesteren. En dat geldt zeker voor Nederland. ‘Deeptech bedrijven zijn kapitaalintensiever – ze hebben dure ingenieurs, hardware en apparatuur nodig – en dat vereist een bepaalde risicobereidheid die veel Nederlandse investeerders niet hebben’, zegt Thomas Mensink, start-up- en investeringsanalist bij analyticsbedrijf Golden Egg Check.
Sifted ontdekte dat van de tien meest actieve deeptech-investeerders – degenen die in de afgelopen vijf jaar de meeste deeptech rondes, inclusief follow-on rondes, hebben vergaard – er niet een zijn kantoor in Nederland heeft. De lijst van de tien grootste deeptech financieringsrondes van 2021 wordt gedomineerd door Britse, Duitse en Franse bedrijven. ‘Telkens als ik een financieringsronde doe, kan ik mijn lijstje van vijf jaar geleden tevoorschijn halen; de namen zijn niet echt veranderd – en de lijst is niet zo lang’, zegt Johan Feenstra, ceo van semiconbedrijf Smart Photonics.
Deeptech bedrijven – waarvan er veel van universiteiten komen – zouden gebaat zijn bij beter advies helemaal aan het begin van hun traject, vertellen meerdere investeerders en oprichters aan Sifted. Om te beginnen duurt het te lang om spin-outs van Nederlandse universiteiten los te maken, zegt Ton van ’t Noordende, investor-in-residence bij Quantum Delta NL, een overheidsprogramma dat quantumtechnologie ondersteunt. Een standaardmodel voor intellectueel eigendom dat gedeeld wordt door universiteiten ‘is de eerste verandering die ik zou willen zien’, zegt hij.
Het volgende probleem voor spin-outs is dat ze het risico lopen investeerders tegen te komen die hen binden aan ‘een krankzinnige term sheet, die inhoudt dat ze te veel eigen vermogen weggeven. Lokale investeerders of accelerators – meestal met de beste bedoelingen – kunnen soms de verkeerde adviezen of oplossingen geven aan jonge bedrijven.’
Universiteiten kunnen ook royalty’s op inkomsten heffen, wat nog meer complicaties voor spin-outs oplevert. Er zijn maar een paar universiteiten, bijna allemaal in de VS en het VK, die consistent beleid voeren voor het opzetten van succesvolle bedrijven en daarvoor ruimschoots beloond worden. ‘Het is moeilijk om in Nederland een spin-out te realiseren op een manier die je bedrijf aantrekkelijk maakt voor investeerders’, zegt Tim van de Rijdt, chief marketing officer bij Mosa Meat, een foodtechbedrijf in Maastricht. Grote succesvolle spin-outs blijven een zeldzaamheid: van de 24 Nederlandse unicorns is er geen enkele uit de academische wereld voortgekomen. ‘Het kan ook anders; we kunnen leren van andere succesvolle modellen’, voegt hij toe.
Stef van Grieken, medeoprichter van biotechbedrijf Cradle: ‘Het is echt triest om de investeerdersdossiers te lezen van academische start-ups met veel potentieel, wetende dat ze binnen een paar jaar ten onder gaan, simpelweg omdat ze gewurgd worden door de voorwaarden van hun eigen universiteiten.’ Van Grieken ziet graag een hervorming, omdat van de 250 snelst groeiende bedrijven in Nederland vorig jaar slechts 2 procent (vijf start-ups) door universiteiten wordt gesteund. ‘We hebben muren van gewapend beton opgetrokken tussen de academische wereld en de start-up wereld’, zegt hij. Voor zijn bedrijf Cradle wilde hij heel graag een Nederlandse professor aan boord wilde nemen als adviseur, maar hij werd verslagen ‘door de bureaucratische lagen die ermee gepaard gaan. Dus moesten we uiteindelijk twee Amerikaanse professoren aantrekken.’
