De corona crisis heeft enorme impact op onze samenleving en daarmee ook op agrarisch ondernemers. Maatregelen om de ziekte te bestrijden hebben topprioriteit en kunnen rekenen op begrip. De gevolgen voor de vraag- en aanbodzijde van de economie zijn echter ingrijpend. Voor agrarische bedrijven is het nu belangrijk om het hoofd boven water te houden. In de verschillende afzetketens hebben bedrijven elkaar nu en ook straks weer nodig. Openheid naar leveranciers en afnemers is noodzakelijk. Ze hebben veelal begrip voor de situatie en zijn vaak bereid om binnen hun mogelijkheden te helpen.
ABN AMRO wil ondernemers graag helpen en schort de komende zes maanden de aflossingen en rentebetalingen op. Andere banken nemen vergelijkbare maatregelen. Dit zorgt voor financiële ruimte. Voor een gemiddeld melkveebedrijf daalt de kostprijs tijdelijk met 8 á 9 cent per kilo melk, dat is bijna een kwart. Voor een akkerbouwbedrijf met een gemiddeld bouwplan daalt de kostprijs van producten met ruim 20 procent. Akkerbouwers hebben echter maar één teeltseizoen, op jaarbasis is het daarom ruim 10 procent. Een gemiddeld potplantenbedrijf ziet zijn kostprijs tijdelijk met 10 procent dalen en een gemiddeld sierteeltbedrijf met 15 procent. Bij veel bedrijven, vooral bloementelers, is de vraaguitval echter zo groot dat opschorting van rente en aflossingen niet voldoende is. Daarom kunnen alle bedrijven in de land- en tuinbouw een noodkrediet voor werkkapitaal (BL-C) aanvragen. Banken hanteren verkorte procedures voor dit noodkrediet om snel te kunnen helpen.
1. Wees goed geïnformeerd en maak gebruik van ondersteunende maatregelen
Overheid en banken bieden steun aan ondernemers. Wacht niet met het nemen van maatregelen, snel en adequaat handelen is belangrijk. Zorg dat u goed geïnformeerd bent, bijvoorbeeld via de werkgeverslijn land- en tuinbouw en de corona pagina van LTO. Zo bestaat er de NOW-tegemoetkoming die de loonsom van personeel tot 90% compenseert. Ook kunt u beroep doen op tijdelijke ondersteuning van zelfstandige ondernemers zonder personeel en biedt de belastingdienst uitstel van betalingen van loonheffing, btw, vennootschapsbelasting en inkomstenbelasting. Doe echter wel aangifte. Ondernemers die over 2020 een voorlopige aanslag inkomstenbelasting of vennootschapsbelasting ontvangen en een lagere winst verwachten, kunnen deze aanpassen zodat zij direct minder belasting betalen.
2. Behoud zicht op liquiditeiten
Maak op basis van een reële exploitatieprognose een liquiditeitsplanning. We weten niet hoe lang de crisis duurt en wat de impact op prijsvorming en omzet is dus kies voor verschillende scenario’s. Het Centraal Planbureau hanteert vier verschillende scenario’s. Bij aanvragen voor een noodkrediet hanteert ABN AMRO een scenario met drie maanden corona impact (tot en met juni) gevolgd door drie maanden van herstel naar een normale situatie per oktober. Maak de liquiditeitsplanning bij voorkeur in een boekhoudpakket of in overleg met de accountant, gebruik zijn ervaring. Neem in deze planning alle wijzigingen mee. Denk hierbij aan vervallen rente en aflossingen, uitgestelde premiebetalingen (sommige verzekeraars bieden dit aan), verlaging van personeelskosten en tegemoetkomingen van de overheid. Op basis van deze inzichten neemt u vervolgmaatregelen of gaat u in overleg met uw bank.
3. Hou de kasstroom zo veel mogelijk op peil
Voor sierteeltbedrijven stokt nu de afzet maar bij de meeste agrarische bedrijven beperkt de impact zich tot lagere opbrengstprijzen. Zijn er alternatieve inkomsten mogelijk of is alternatieve afzet denkbaar tegen betere prijzen? Bij voorbeeld met de verkoop via het retailkanaal of eigen (web)winkel nu foodservicebedrijven geen afzet meer hebben. Kunnen eigen machines of personeel elders worden ingezet? Overleg met debiteuren of betalingen kunnen worden bespoedigd, wellicht door een korting aan te bieden. Hebt u spullen of machines die u niet of weinig gebruikt, dan is verkoop te overwegen.
4. Verlaag de uitgaven
Het verlagen van de kosten is mogelijk door niet noodzakelijke uitgaven of investeringen weg te strepen of uit te stellen. Welke uitgaven zijn echt nodig en wat kan wachten? Overleg met crediteuren of een betalingsregeling mogelijk is. Bedenk wel dat liquiditeitsruimte voor de één, krapte voor de ander betekent. Controleer alle facturen op noodzaak. Denk na over wat u kunt doen als de afzet langer dan enkele maanden slecht is. Bijvoorbeeld door de productie te verlagen of langere leegstand te accepteren zodat variabele kosten wegvallen. Leg nu geen onnodige voorraden voer of grondstoffen aan. De prijs is wellicht gunstig maar de euro’s bent u kwijt. Kan het personeel extern worden ingezet, bijvoorbeeld via uitleen? Er zijn diverse bedrijven waar gebrek is aan (oogst)personeel.
5. Denk na over de toekomst.
Wat kunt u in deze periode doen om sterker uit de crisis te komen? Denk aan opleidingen voor uzelf en personeel, volledig digitaal of met begeleiding op afstand. Onderzoek alternatieven in uw bedrijfsopzet of voor de afzet van uw product. Zit u nog wel in de markt die bij u past? Kijk naar noodzakelijke investeringen die juist nu mogelijk zijn omdat alles stil ligt. Kwam u maar niet toe aan het opzetten van uw eigen website of presentatie van het bedrijf? Nu is de tijd.
6. Blijf positief en help elkaar
We hebben elkaars hulp hard nodig om de crisis door te komen. Boeren en tuinders zijn een cruciale beroepsgroep en staan aan de basis van de voedselketen. Als agrarisch ondernemer draagt u bij aan de gezonde voeding van 17 miljoen Nederlanders en een veelvoud aan Europeanen. Mijn verwachting is dat we na deze crisis met een andere blik naar de wereld en naar ons voedsel zullen kijken.
