Industriële bedrijven waarvoor de arbeidsmarktkrapte een ‘strategisch topic’ is investeren veel vaker (62 procent) in digitalisering (industrie 4.0) dan bedrijven die de krapte geen strategisch onderwerp vinden (44 procent). ‘Daaruit kun je concluderen dat bedrijven die kampen met de problemen die van die krapte het gevolg zijn in digitalisering een belangrijke oplossing zien. In vrijwel alle sectoren, als ook de zorg en de zakelijke dienstverlening, is het tekort aan mensen groot, maar alleen in de industrie wordt zo duidelijk de oplossing in digitalisering gezocht.’ Aldus analyseert Luddo Oh, senior managing consultant van Berenschot, een opvallende uitkomst van het Strategie Trendsonderzoek 2022 dat de consultancy vlak voor de zomer gepubliceerd heeft.
In die context van het tekort aan mensen – en middelen – past ook dat de focus van het management op customer intimacy en op het vergroten van klantwaarde momenteel wat achterblijft, terwijl de aandacht voor het behalen van de financiële- en groeidoelstellingen juist sterk is toegenomen. ‘De klant staat minder op 1. Er wordt geprobeerd zoveel mogelijk klanten te bedienen, maar dan niet met maatwerk, maar meer met gestandaardiseerde oplossingen die minder engineering vergen en waarvoor het makkelijker sourcen is. Veel van onze klanten zijn bezig zich te oriënteren op second sourcing, om voor toelevering vanuit met name China alternatieven te hebben.’
Opvallend optimistisch
Meer dan de helft van de industriële respondenten is ook opvallend optimistisch en rekent voor 2022 op een groei van meer dan 10 procent. Waarbij wel aangetekend dat de rondvraag uitgevoerd is in het eerste kwartaal van dit jaar. ‘Maar de hoge inflatie, de souringsproblemen en de internationale, geopolitieke onrust speelden ook toen al. Evengoed hadden wij wel meer afkoeling verwacht.’ De groeiers blijken met name de bedrijven die een relatief hoog percentage van hun omzet steken in R&D, budget dat met name geïnvesteerd wordt in digitalisering, cyber security, data analytics en AI. Waarbij – opvallend – ruim de helft van de respondenten innoveert in ‘samenwerking met klanten, leveranciers en partners’, beduidend meer dan er ‘zelfstandig innoveren’.
Verduurzaming: mkb wacht af
Een belangrijk thema van het onderzoek was ‘duurzaamheid’ en dan valt Luddo Oh vooral de ‘afwachtende houding’ op, met name van het mkb. ‘De industrie moet ESG-compliant worden, maar vooral het mkb is daar niet klaar voor. Deze ondernemingen wachten het gewoon af totdat ze van overheidswege verplicht worden tot actie. We hadden verwacht dat de industrie daarin verder, pro-actiever zou zijn.’ Opmerkelijk vindt hij ook dat voor het verduurzamen van processen en producten juist niet de samenwerking met ketenpartners wordt gezocht. ‘Verduurzaming moet bij uitstek in ketenverband tot stand moeten komen, om alle schakels mee te krijgen. Maar dan zijn industriële bedrijven juist vooral gericht op het zelfstandig ontwikkelen van duurzame producten en diensten en gebruiken van hernieuwbare energiebronnen en niet op het samenwerken met ketenpartners. Laat staan dat er duurzaamheidseisen gesteld worden aan leveranciers en klanten.’
Link magazine editie juni 2022 | jaargang 24 thema: Hoe slaan we de brug tussen de software- en de hardware-engineers? Lees Link digitaal of vraag een exemplaar op: mireille.vanginkel@linkmagazine.nl’
Wendbaarheid nu belangrijk
Uit de jaarlijkse Berenschot-onderzoek komt al veel langer naar voren dat industriële ondernemingen zich wel doelen stellen, maar dat niet goed weten te vertalen in concrete acties. Ook dit jaar valt die conclusie weer te trekken: vrijwel alle respondenten achten het doel en het bestaansrecht van hun onderneming ‘duidelijk’, 60 procent echter heeft dat niet uitgewerkt in een concrete waarde-propositie. Nog veel minder hebben helder welke competenties en middelen ze daarvoor nodig hebben en hoe de uitvoering te organiseren. Maar daar is momenteel eigenlijk ook wel wat voor te zeggen, aldus Oh. ‘Door alle supply-onzekerheden, de oorlog in Oekraïne, de energietransitie et cetera is het nu veel lastiger vier, vijf jaar vooruit te kijken. Binnen een paar weken kan je markt er ineens heel anders uitzien. Flexibel zijn is nu veel belangrijker dan strak vasthouden aan de uitvoering van je plannen. Zorg dat wendbaar bent als organisatie, minder afhankelijk van één bron van toelevering, van één markt en digitaliseer.’
Voor dit onderzoek zijn managers van 103 industriële bedrijven ondervraagd. Het maakt deel uit van een veel breder onderzoek naar de strategische agenda van het gehele Nederlandse bedrijfsleven.
