Toen ik in 1969 in Eindhoven wilde gaan studeren, twijfelde ik tussen werktuigbouwkunde en elektrotechniek. Informatica bestond toen jammer genoeg nog niet als studierichting. Het werd werktuigbouwkunde, maar mijn fascinatie voor computers bleef. In het begin vooral de analoge, met de vele kabels en knoppen, en vervolgens de digitale elektronische besturing van draai- en freesbanken. Het programmeren van die besturingen was arbeidsintensief en foutgevoelig.
Programmeren is een vak en ik werd dan ook gefascineerd door de colleges van prof. Edsger Dijkstra (Nederlandse informaticapionier, met name op het gebied van gestructureerd programmeren, red.). Later werkten wij aan hogere programmeertalen voor productiemachines (Computer Aided Manufacturing) en automatisering van de werkvoorbereiding (Computer Aided Process Planning). De eerste systemen voor het maken van ontwerptekeningen (Computer Aided Design) waren inmiddels op de markt. CAD/CAM werd eind jaren zeventig schoorvoetend in de Nederlandse metaalindustrie ingevoerd. Inmiddels was ook bij boekhouding, inkoop, verkoop en planning computerondersteuning ingevoerd. Er ontstond behoefte om die systemen aan elkaar te knopen. De integratie van Product Data Management (later Product Lifecycle Management), Productiebesturing, Shop Floor Control, Material Requirements Planning (later Enterprise Resource Planning) en de informatie-uitwisseling met productiemachines leidde in de jaren tachtig tot de hype van Computer Integrated Manufacturing en Flexible Manufacturing Systems.
Achteraf bezien waren deze technologische hoogstandjes, zeker economisch, een brug te ver voor de stand van de techniek in de ondernemingen van die tijd. Maar hoe staat het tegenwoordig met de bedrijfsautomatisering? Weliswaar vormen dankzij de wet van Moore reken- en opslagcapaciteit geen probleem meer, maar de meeste bedrijven ervaren het omgaan met hun automatisering niettemin nog steeds als een kwelling. Met name de invoering van een nieuw ERP-systeem leidt tot een hoge mate van stress. Ook erkent men de consoliderende werking van zo’n traject. Men wordt als het ware gevangen in de bestaande wijze van werken. Zelfs met een goede informatiestroomanalyse vooraf lijkt men veel informatie doelloos te moeten inkloppen en anderzijds veel noodzakelijke gegevens niet tijdig en in de juiste vorm beschikbaar te krijgen. Ondertussen neemt de hoeveelheid opgeslagen gegevens exponentieel toe, waardoor de overstap naar een ander systeem praktisch onmogelijk wordt. En nu worden de producten ook nog eens intelligent en vertegenwoordigt de (embedded) software een substantieel deel van de waarde. Hoe gaan we dat managen? Ondertussen gaan de ontwikkeltempo’s alsmaar omhoog en de seriegroottes naar beneden.
Misschien hebben we het te ingewikkeld gemaakt. We waren gewaarschuwd!
‘Many companies that have made themselves dependent…….will collapse under the sheer weight of the unmastered complexity of their data processing systems.’
‘Simplicity is prerequisite for reliability.’
Fred van Houten is hoogleraar ontwerp, productie en management aan de Universiteit Twente. Vanuit zijn expertise op het gebied van Industrie 4.0 en productietechnologie beschouwt hij met een kritische blik telkens een artikel in Link Magazine.
