Bedrijven moeten transities zoals klimaatverandering, vergrijzing en digitalisering aangrijpen voor hun eigen vernieuwing, om nieuwe markten aan te boren maar ook om te overleven.
Met de aankondiging de gaskraan in Groningen dicht te gaan draaien, maakt minister Wiebes duidelijk dat Nederland de omslag moet maken naar een nieuwe energievoorziening. Een duurzame energievoorziening welteverstaan, want tegelijkertijd werkt hij toe naar een breed gedragen klimaatakkoord. Opvallend is dat in de aanloop naar het Klimaatakkoord de industrie vooral in beeld is als ‘producent van CO2 die minder moet uitstoten’. En niet als ‘realisator van de nieuwe oplossingen die de omslag naar duurzame energie mogelijk maakt’. Een gemiste kans.
Digitalisering verandert het industrielandschap in een hoog tempo, in Nederland maar zeker ook wereldwijd. Bedrijven moeten steeds meer moeite moeten doen om winstgevend te blijven, vanwege een steeds sterker variërende klantvraag in alle soorten markten. Digitalisering biedt de mogelijkheid om flexibel en op maat te produceren. Iedere Mini die Nedcar in Born produceert, is anders. Nederland is goed in het flexibel produceren van kleine series, maar door de voortvarende digitalisering van industrieën in andere landen, zal die positie snel afkalven. De omslag naar een digitale industrie is dan ook urgent voor ons land.
Het goede nieuws is dat er bij de Nederlandse overheid een opvallende kentering zichtbaar is die kan helpen deze transities mét de Nederlandse industrie aan te pakken. Mona Keijzer, staatssecretaris van EZK en verantwoordelijk voor innovatie, heeft afgelopen zomer aangekondigd het innovatiebeleid meer te gaan richten op missies: concrete innovatiedoelen waarmee maatschappelijke uitdagingen worden opgelost. Geïnspireerd op het ‘man on the moon’-programma in de VS in de jaren zestig van de vorige eeuw. En er zijn al concrete missies in de maak, bijvoorbeeld in het kader van het Klimaatakkoord: In 2030 zijn 1,5 miljoen woningen en 15 procent van de kantoren aardgasvrij. Of op het gebied van digitalisering: Nederland heeft in 2021 het meest flexibele en het beste digitaal verbonden productienetwerk van Europa. Dat is een stap in de goede richting.
Voor bedrijven creëert dit nieuwe beleid kansen voor nieuwe markten én de omslag naar digitalisering. Zo start Energyra in Zaandam een sterk geautomatiseerde productielijn van zonnecellen op. Ook het bouwen van huizen digitaliseert en gebeurt steeds meer op maat, zoals de Friese Bouwgroep Dijkstra Draisma laat zien. En de nieuwe fabriek van Airbus Nederland in Oegstgeest is eveneens een voorbode: satellieten, noodzakelijk voor aardobservatie van de effecten van klimaatbeleid, worden flexibel en digitaal geproduceerd.
Kortom, maakbedrijven, laat u niet in de hoek drukken van CO2-producent. Benut deze belangrijke maatschappelijke uitdagingen voor uw eigen vernieuwing en maak ze mogelijk.
Tom van der Horst is directeur van het programma Strategie voor Industrie en Innovatie bij TNO. De doelstelling van dit programma is het vertalen van nieuwe ontwikkelingen zoals missiegedreven innovatiebeleid en Smart Industry naar de innovatiepraktijk.
