Barendse Freesia wil de afhankelijkheid van handwerk verminderen en streeft naar meer opbrengst per vierkante meter. Daarom werkt het bedrijf met een gesloten drielagencel. Nu nog voor slechts een klein deel van zijn omzet, maar binnen tien jaar is de complete kwekerij zo georganiseerd. Een flinke investering, maar de kweker weet zeker die terug te verdienen.
Voldoen aan regelgeving, minder dure handjes en een hogere opbrengst
Per vierkante meter teeltoppervlak in zijn kassen oogst Barendse Freesia zo’n 350 ‘takken’, oftewel fresia-bloemstelen. In de nieuwe, gesloten cel komt de bloemenkweker uit ’s-Gravenzande tot 500 stelen per vierkante meter teeltoppervlak. Gerekend per vierkante meter bedrijfsruimte komt het nog veel hoger uit: 2.000 stelen. Immers, de 400 vierkante meter grote cel bevat drie verdiepingen. Daarin worden de planten in tien weken opgekweekt, voor de helft van de tijd badend in het felle, violette ledlicht waar ze het best op groeien, voor de andere helft in het donker. Daarbij is de temperatuur een constante 15 graden Celsius bij een vrij hoge luchtvochtigheid, wat het Hollandse weer van februari-maart benadert, schetst Matthieu Barendse.
Matthieu Barendse
Verticale teelt
Het bedrijf, dat Barendse samen met zijn broer Lex runt, investeert niet in onnodig decorum. Het moderne kweekproces, waarmee de Nederlandse tuinbouw zich wereldwijd met zijn hoge kwaliteit en opbrengst onderscheidt, ziet er van zichzelf al adembenemend uit. De kassen en ook de gesloten cel bieden een indrukwekkend gezicht van helder verlicht, uitgestrekt groen.
Terwijl het gesprek plaatsvindt in het lunchlokaal, biedt het glas zicht op een groep jonge mensen (‘studenten en scholieren’) die donkerpaarse fresia’s gereedmaken voor verzending. ‘Ik dacht dat het rustig zou worden, maar er kwamen wat spoedorders tussendoor’, verklaart Matthieu Barendse. Eveneens aanwezig bij het gesprek is Dennis van Dijk, salesmanager van Logiqs, dat logistieke systemen ontwikkelt, integreert en installeert. Zo ook voor de ‘verticale teelt’, zoals in de gesloten meerlagencel die dit jaar is opgeleverd voor Barendse Freesia.
Strengere regelgeving
De cel vergde een behoorlijke investering, maar Barendse heeft daar dan ook zijn redenen voor. Een belangrijke factor is de regelgeving die steeds verder aangescherpt wordt. ‘De overheid wil dat kwekerijen hun directe omgeving zo min mogelijk belasten met de uitstoot van chemische stoffen en CO2 en zo min mogelijk water verbruiken en vervuilen. Nee, telers gaan niet met trekkers naar Den Haag, al zijn de eisen voor het terugdringen van bepaalde beschermingsmiddelen zo streng dat ze daardoor andere middelen intensiever moeten gebruiken. Dan ben je natuurlijk averechts bezig. Daarom reageren wij daarop door te investeren in innovaties, zoals deze gesloten cel.’
Mechaniseren
In de cel wordt het water zoveel mogelijk hergebruikt. Omdat alles dicht zit, is er geen aardgas nodig voor verwarming. Bovendien krijgen insecten en schimmels geen kans, zodat beschermingsmiddelen niet nodig zijn.
Een andere reden om voor een gesloten systeem te kiezen was de mogelijkheid tot verdergaande mechanisatie, om minder afhankelijk te worden van duur, niet altijd voldoende beschikbaar personeel. De coronacrisis heeft het bedrijf flink wat omzet gekost, maar maakte ook duidelijk dat het werken met lange, kwetsbare toeleverketens en arbeidsmigranten erg veel onzekerheden oplevert.
Dennis van Dijk, salesmanager van Logiqs
‘Je hoeft niet naar de derde verdieping om te checken welke batch waar staat’
Voorts telde dat Barendse een hogere opbrengst per vierkante meter voorzag, nadat hij al ervaring had opgedaan in een 40-voetscontainer waar hij een aantal jaren heeft beproefd onder exact welke omstandigheden welk ras fresia het beste gedijt.
Op basis daarvan kwamen de broers Barendse, in gesprek met adviesbureau Vyverberg en Logiqs, tot een aantal functionele specificaties: 400 vierkante meter; drie verdiepingen aan ‘tafels’ waarop precies een specifiek aantal kweekkratten past. En ook: opgesteld in rijen met de breedte en lengte afgeleid van de maten van de kratten en afmetingen van de bestaande kas, zodat latere uitbreiding gemakkelijk kan.
Innovatieve combinatie
Vervolgens werd de Katwijkse klimaatbeheersingsspecialist Induct betrokken, waarna het samenspel tussen de vier ondernemingen leidde tot een gesloten cel waarin bestaande technologieën samen voor een innovatieve combinatie zorgen. Net als in de natuur hebben de planten een licht-donkerritme nodig. In eerste instantie, verhaalt Van Dijk, was het idee de planten op hun plaats te laten staan en de ledlampen aan en uit te doen. ‘Maar lampen lijden het meest door het switchen. Dus zorgt het systeem er nu voor dat de rijen tafels met fresia’s om de paar uur uit, of weer in het licht komen. Onze logistieke systemen zijn ontwikkeld voor teelt die veel intensievere transportbewegingen vragen; de slijtage hier is dan ook nihil. Ook zijn er nu minder lampen nodig. De meer-investering in het interne transport is aanzienlijk lager.’
Ander groot voordeel van deze logistieke oplossing is dat de oogstrijpe fresia’s nu naar de oogsters gaan. Want het systeem kan niet alleen in horizontale richting rijen verplaatsen, ook heeft het liften die de planten van de eerste en tweede verdieping naar beneden brengen. Daarnaast is het bewateringssysteem nu zo gesitueerd dat de planten direct, voordat ze onder het licht komen, hun vocht krijgen. Barendse: ‘Gebruikelijk is de planten te bewateren als ze uit het licht komen. Maar dan staan ze vervolgens urenlang nat in het donker. Zo’n ontwikkeltraject maakt dat je gaat nadenken over vanzelfsprekendheden.’
Basic systeem
Een andere noviteit die tot de verbeelding spreekt is het Induct-klimaatbeheersingssysteem dat oorspronkelijk ontwikkeld is voor bakkerijen. ‘Afbakbroodjes’, weet Barendse, ‘moeten voor conserveringsdoeleinden rusten in droge, schone lucht met een stabiele temperatuur. Daarvoor worden systemen gebruikt die uitstekend het klimaat kunnen conditioneren, maar niet gebouwd zijn om sterk wisselende omstandigheden te compenseren. In deze gesloten cel hebben we daarvan geen last. Daardoor konden we volstaan met een systeem dat veel minder kost dan de gebruikelijke systemen voor het beheersen van het klimaat in kassen. Die zijn uitgerust met krachtige heaters en koelsystemen; in de kas vliegt de temperatuur omhoog als de zon even doorbreekt.’
Lees Link magazine digitaal of vraag een exemplaar op bij mireille.vanginkel@linkmagazine.nl
Elke tafel volgen
Ook de door Logiqs geleverde software voor besturing en registratie is bestaande standaard, maar wel zo geprogrammeerd dat Barendse innovatief kan kweken. ‘Met sensoren worden tafelverplaatsingen geregistreerd gedurende het gehele kweekproces van tien weken, zonder barcodes of rfid-tags. Al die verplaatsingen worden bijgehouden in de database van ons softwareprogramma’, vertelt Van Dijk. ‘Je hoeft dus niet naar de derde verdieping om te checken welke batch waar staat.’ Met het systeem kan Barendse dan ook exact volgen hoe bepaalde rassen het doen. Bovendien, vervolgt Van Dijk, zorgt de interface ervoor dat samenhangende opdrachten allemaal onder één knop zitten. ‘Optimaal gebruikersgemak en fool proof.’
Volgende stap
Zoals gezegd ging corona ook de deur van Barendse niet voorbij. De volgende stap zal daarom een jaar later dan gepland maar in elk geval gezet worden, stelt Matthieu Barendse. Binnen tien jaar wil hij zijn gehele kwekerij van 27.000 vierkante meter ondergebracht hebben in een gesloten cel. ‘Een grotere schaal maakt het ook kosteneffectief een ondergrondse Warmte Koude Opslag voor de koeling te gebruiken. Nu al voorzien we met zonnecollectoren op het dak in 40 procent van de elektriciteit die de cel vraagt. Straks zijn we bijna energieneutraal. Het is dus duurzamer, levert meer op en scheelt ook nog eens in handjes. Dit verdienen we wel terug.’
