De uitontwikkeling van Anoxia’s methode voor het euthanaseren van productiedieren kende technische, financiële én ethische aspecten. ‘We zijn met alle belanghebbenden gaan praten. Het kost tijd om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen, maar als dat lukt werpt het wel zijn vruchten af.’ Nu is het apparaat klaar voor de markt.
‘Beste idee in varkensland’
Er zijn in de veehouderij uiteenlopende redenen, economisch en/of medisch van aard, voor het euthanaseren van dieren. Denk aan ziekte, ouderdom of ruiming bij een epidemie. De toenemende aandacht voor dierenwelzijn – bij het grote publiek en in de sector zelf – maakt het tot een lastig onderwerp dat tegelijkertijd kansen biedt voor innovatie. In 2015 beschreef Link Magazine de relatief diervriendelijke methode van Anoxia voor het euthanaseren van dieren met behulp van stikstofschuim. Samen met Parker Hannifin, specialist in aandrijftechniek en tevens producent van stikstofgeneratoren, had het daarvoor een apparaat ontwikkeld. Nu staat het bedrijf uit Putten (met zes medewerkers en een lab in Barneveld) aan de vooravond van marktintroductie. De eerste apparaten worden geplaatst bij veehouders in Gelderland, Noord-Brabant en Overijssel, en dit najaar start de verkoop. Het buitenland, van Australië tot Zweden, toont veel belangstelling.
Uitontwikkeling
Voor het zover was, moest de start-up de afgelopen twee jaar nog grote stappen zetten. ‘We hebben veel onderzoek gedaan’, vertelt directeur R&D Michiel van Mil. ‘Daaruit is gebleken dat de methode inderdaad effectief en humaan is, doordat dieren binnen twintig seconden verdoofd raken. Onze methode is robuust en betrouwbaar, veroorzaakt geen onnodige stress en steekt daarmee heel gunstig af tegen andere methoden, zoals verdoving met koolzuurgas.’
Technisch had Anoxia samen met partners nog het een en ander aan z’n apparaat uit te ontwikkelen. Zo wisten de engineers het vangen van de stikstof in schuimbelletjes te verbeteren, zodat het maken van het schuim minder water vergt en dat is beter voor het dier. Tevens werd de omvang van het apparaat met de helft verminderd, ging de kostprijs nog omlaag en zakte het geluidsniveau van tachtig naar zestig decibel – weer een stressfactor minder voor levende dieren. Voor de stikstofgenerator, het pakkie-an van Parker, kwam er een verbetering van de warmtewisseling voor een hogere energie-efficiency, en van de filterinstallatie, die geschikt moet zijn voor het klimaat in stallen. Het apparaat is ontworpen voor ‘plug & play’ installatie door de veehouder zelf. Anoxia traint nu dierenartsen die de gebruikers instructie moeten gaan geven. Nieuwste opgave is het apparaat ‘smart’ te maken. Daarvoor start in Overijssel een project samen met leveranciers van sensoren en managementinformatiesystemen voor de veehouderij.
Financiering was in de vroege ontwikkelfase gekomen van ontwikkelingsmaatschappij Oost NV (inmiddels Oost NL); voor de uitontwikkeling richting marktintroductie wist Anoxia in 2016 en 2017 risicokapitaal bij Nederlandse investeerders los te weken.
Ethische aspecten
Vanaf het begin betrok Anoxia zorgvuldig ethische aspecten bij de ontwikkeling. ‘We houden rekening met wat het publiek denkt en wat de boeren vinden. Met alle belanghebbenden zijn we gaan praten. Niet alleen de directe gebruikers, maar daaromheen ook toeleveranciers, dierenartsen, handhavers, enzovoort. Het kost tijd om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen, maar als dat lukt werpt het wel zijn vruchten af’, heeft Van Mil geleerd. Hij ging niet rechtstreeks met het publiek in gesprek. ‘Dat zou bij de sector de indruk wekken dat wij het via de band spelen. Met onze methode geven wij veehouders en artsen een hulpmiddel in handen om dat gesprek zelf aan te gaan.’
Het begint met de beslissing om dieren wel of niet dood te maken. Reden voor Anoxia een beslishulp voor euthanasie van niet-levensvatbare dieren te maken, in samenwerking met de Universiteit Utrecht en de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde. ‘Dan gaat het bijvoorbeeld om de vraag of een ziek dier nog overlevingskansen heeft.’ De beslishulp leverde het Puttense bedrijf begin dit jaar de prijs op voor het ‘Beste idee in varkensland’, een initiatief van Varkensartsen Twente/Salland en VKON (Veterinair Kenniscentrum Oost Nederland) met ondersteuning van de provincie Overijssel. ‘Varkenshouders gaven aan dat zij blij zijn dat euthanaseren van biggen bespreekbaar wordt gemaakt, en dat zij worstelen met het feit dat er geen goede methode is’, aldus de jury. ‘Ik denk dat er een heel grote vraag is naar de oplossing van Anoxia’, zo viel bij een deelnemer te beluisteren.
