Het tekort aan handjes in de accountancy neemt toe. Tegelijk groeit de maatschappelijk druk om bedrijven zo goed mogelijk te controleren, om te zorgen dat ze financieel, fiscaal en qua duurzaamheid in de pas blijven lopen met de (toenemende) regelgeving. Gelukkig komt er steeds meer technologie voorhanden die de accountant kan helpen bij het controleren van de boeken, schetst Eric Mantelaers, hoofd Bureau Vaktechniek, RSM Accountants. Medio juni is hij aan de Open Universiteit gepromoveerd op zijn proefschrift ‘An evaluation of technologies to improve auditing’.
De technologieën waar hij het over heeft zijn onder andere continuous auditing en de blockchain. Continuous auditing – het niet meer steekproefsgewijs controleren, maar continu en integraal – maakt gebruik van computerrekenkracht en van slimme algoritmes die uit grote hoeveelheden data over de geld- en goederenstromen binnen een bedrijf de onregelmatigheden pikken. ‘Er zijn bijvoorbeeld 15 indicatoren ontwikkeld aan de hand waarvan goed is te voorspellen of een bedrijf de komende twaalf maanden overleeft. Maar er zijn ook indicatoren die wijzen op fraude. Simpel voorbeeld: het is een wetmatigheid – Benford’s Law – dat in elke financiële administratie meer cijfers beginnen met een 1 dan met een 9. Is dat niet het geval dan kan dat wijzen op fraude. Hetzelfde geldt voor de volgorde waarin orders worden afgehandeld. Normaal gesproken wordt er eerst besteld, dan geleverd en dat betaald. Door aan elke handeling een tijd en een uitvoerende persoon te hangen, kun je vaststellen hoe vaak de bestelhandeling juist als laatste gedaan is en hoe vaak de besteller, betaler en ontvanger dezelfde persoon waren. Zo kun je je als accountant focussen op alleen die verdachte casussen.’
Lees Link magazine digitaal of vraag een exemplaar op: mireille.vanginkel@linkmagazine.nl’
Ook de blockchain-technologie, een soort digitale kluis waarin onveranderbaar en onweerlegbaar wordt vastgelegd welke administratieve handelingen door wie zijn gedaan, kan de controlerende accountant van dienst zijn, aldus Mantelaers. ‘Daarmee kun je heel goed zorgen dat de waardekringloop sluitend is. Stel je voorraad aan het begin van het jaar is 100, in de loop van het jaar koop je nog 50 en je eindvoorraad is 60, dan moet de conclusie zijn dat de verkoop 90 is geweest. In een blockchain is dat te controleren. Verkoper A geeft in zijn blockchain aan dat hij 30 verkocht heeft aan inkoper B die in zijn block vastlegt dat hij 30 heeft gekocht van A. De accountant hoeft die handeling dan überhaupt niet meer te controleren.’
Ook bij het controleren van andere dan geldstromen kunnen deze technologieën het werk van de accountant verlichten. De wetgever maakt dat nodig. Zo is de intentie van de Europese Commissie de Non-Financial Reporting Directive uit te breiden naar alle (ook niet-beursgenoteerde) ondernemingen groter dan 40 miljoen omzet om jaarlijks betrouwbare ‘duurzaamheidsinformatie’ aan te leveren, per 1 januari 2023. Voorts moet per 1 januari 2026 het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) in werking treden, maar de transitieperiode start drie jaar eerder, per 2023. Dat EU-instrument zorgt voor een CO2-belasting op producten van buiten de EU. Om zo valse concurrentie te voorkomen voor de Europese bedrijven die maatregelen moeten nemen om hun C CO2-uitstoot te beperken of een CO2-beprijzing moeten betalen. Om goed te kunnen nagaan hoeveel CO2 er bij de productie is ontstaan en er dus aan heffing betaald moet worden, moeten die data op een betrouwbare manier vastgelegd, dan wel snel op onregelmatigheden geanalyseerd kunnen worden. ‘Deze nieuwe technologieën nemen de accountant een overdaad aan werk uit handen, zorgen dat hij niet elke handeling hoeft te controleren, maar alleen nog maar de juiste inrichting van het systeem waarbinnen die gedaan zijn’, aldus Mantelaers.
