Diverse grote fabrieken in China zijn vanwege het corona-virus na de Chinese nieuwjaarsvakantie langer gesloten gebleven. De Chinese economie ligt daardoor grotendeels stil. Het stilvallen van de Chinese economie zorgt wereldwijd voor grote problemen. Ook voor Nederlandse ondernemers die in toenemende mate afhankelijk geworden zijn van Chinese producten. Bedrijven uit ons land importeren voor ongeveer 40 miljard euro direct vanuit China: dat is gelijk aan 9 procent van onze totale import. In feite ligt dit cijfer nog hoger, omdat een deel van de Chinese producten via andere landen in Nederland terechtkomt, aldus een rapport dat ABN Amro eerder deze week uitbracht.
China is een steeds belangrijker schakel van de wereldeconomie. Diverse bedrijven zijn in de afgelopen jaren in China gaan produceren vanwege de lage loonkosten en een steeds grotere Chinese afzetmarkt. Wuhan is een belangrijk logistiek knooppunt en in de betreffende regio worden bovendien onder meer veel auto-onderdelen en elektronica geproduceerd. Dat heeft nu al gevolgen in andere landen. Door de gestokte aanvoer van auto-onderdelen uit China heeft autofabrikant Hyundai zeven fabrieken in Zuid-Korea moeten sluiten. Ook de Europese auto-industrie kan last krijgen van een tekort aan onderdelen. Fiat Chrysler waarschuwde donderdag dat het mogelijk een fabriek in Europa moet sluiten door een tekort aan onderdelen.
Daarnaast zijn veel bedrijven vanuit China meer producten gaan importeren, al dan niet via tussenhandelaren. Daarnaast is China door de groei van de welvaart een belangrijke afzetmarkt geworden voor een aantal producenten. Momenteel zitten Chinezen in tientallen steden echter in quarantaine. Dit zal consumenten en bedrijven onzekerder maken met als gevolg dat uitgaven worden uitgesteld of geannuleerd.
Gevolgen voor Nederlandse ondernemers
Nederlandse ondernemers zijn in toenemende mate afhankelijk geworden van Chinese producten. Bedrijven uit ons land importeren voor ongeveer 40 miljard euro direct vanuit China: dat is gelijk aan 9 procent van onze totale import. In feite ligt dit cijfer nog hoger, omdat een deel van de Chinese producten via andere landen in Nederland terechtkomt.
Onder meer speelgoed, kleding, muziekinstrumenten, meubels en kantoormachines worden uit China geïmporteerd, zoals te zien in figuur 1. Het is onduidelijk voor welke goederen de productie gaat haperen. Maar de dreiging neemt toe dat de leveringen niet optimaal worden voltooid, mede door sterke belemmeringen in het transport. “De gevolgen kunnen echter groter zijn dan bij directe handelsverbanden zichtbaar is”, zegt Bart Vos, hoogleraar Supply Chain Innovation aan de Universiteit Maastricht. “Sommige producten worden door Nederlandse ondernemers uit een ander land geïmporteerd, maar bevatten toch Chinese onderdelen.”
Kortstondig?
Mogelijk is het economisch effect kortstondig en wordt de schade later weer ingehaald. Toch kunnen de gevolgen ook bij een schok van korte duur voor individuele ondernemers verstrekkend zijn. Dat geldt bijvoorbeeld voor industriële ondernemers die onderdelen uit China importeren. Om zo efficiënt mogelijk te beleveren, vindt veel productie ‘just in time’ plaats en houden industriële bedrijven weinig voorraad aan. Door vertraging in de bevoorrading kan het zijn dat zij hun eigen afnemers niet op tijd kunnen beleveren.
Als het transport serieuze haperingen gaat vertonen, zal dit bijvoorbeeld gevolgen hebben voor de medische sector. Nederland voert immers een aantal medische producten vanuit China in. Bij het voortduren van de crisis rond het virus, zullen ziekenhuizen sneller door hun voorraden heen zijn en krijgen patiënten mogelijk een minder grote voorraad medicijnen mee naar huis.
Gevolgen voor de industrie
China heeft een grote industrie die behalve eigen producten ook zeer veel onderdelen voor andere industriële bedrijven produceert. Exacte cijfers ontbreken, maar er zijn zeer veel Nederlandse industriële bedrijven die bepaalde in China geproduceerde onderdelen inkopen, al dan niet via groothandels. Zo importeerde Nederland uit China in 2018 alleen al voor enkele miljarden euro’s aan allerlei metalen onderdelen. De Nederlandse industrie koopt bijvoorbeeld ook elektrische componenten in bij Chinese fabrikanten.
Momenteel ligt een groot deel van de Chinese industrie nog stil. In de provincie Guangdong, bij de stad Shenzhen, en rond Shanghai zijn fabrieken in elk geval tot maandag 10 februari gesloten. Daarmee liggen de twee belangrijkste industriële kernen aan de oostkust van China plat. Ook in en rond de stad Wuhan, in Centraal-China, zijn veel fabrieken gevestigd. Gezien het grote aantal besmettingen daar lijkt het onwaarschijnlijk dat die op korte termijn weer open gaan. De grootste fabriek van Apple-toeleverancier Foxconn, in de stad Shenzhen, zou op maandag 10 februari weer open gaan, maar afgelopen vrijdag zou het bedrijf medewerkers hebben opgeroepen maandag nog niet naar de fabriek te komen. Vrijdag bleek ook dat op toegangswegen van Shenzhen controleposten zijn opgezet om voertuigen uit gebieden met veel besmettingen te weren, aldus tv-zender CNBC.
Autofabrikanten kwetsbaar
De maakindustrie is kwetsbaar voor een gebrek aan specifieke onderdelen omdat veel producten niet kunnen worden voltooid indien niet alle onderdelen beschikbaar zijn. In de stad Wuhan, waar het nieuwe coronavirus voor het eerst opdook, staan veel fabrieken die onderdelen maken voor de auto-industrie. Autofabrikanten zijn zeer kwetsbaar voor ontregeling van de toeleveringsketen omdat zij veelal met heel kleine voorraden werken. In Zuid-Korea heeft autofabrikant Hyundai zeven fabrieken moeten sluiten doordat Chinese fabrieken die normaal gesproken onderdelen leveren nog stilliggen.
Europese autofabrikanten zijn minder afhankelijk van Chinese toeleveranciers. Toch worden onderdelen uit China ook in de Nederlandse transportmiddelenindustrie toegepast. Daarmee kunnen bedrijfseconomisch zeker problemen ontstaan. Nederlandse bedrijven kunnen in de situatie komen dat onderdelen te laat geleverd worden die niet elders kunnen worden ingekocht. Indien producten niet kunnen worden voltooid en geleverd aan klanten, blijven betalingen uit, terwijl veel kosten wel doorlopen. Op die manier ontstaan acute problemen met de kasstroom. Naarmate zo’n situatie langer duurt, neemt het risico op een faillissement toe.
‘Twintig medewerkers thuis’
Een Nederlandse ondernemer die anoniem wil blijven heeft een kantoor in Nederland en een fabriek in China. In Nederland worden de producten ontworpen en de productie vindt normaal gesproken plaats in de fabriek in Shanghai. Zijn fabriek had eigenlijk op maandag 3 februari weer open moeten gaan na de Chinese nieuwjaarsvakantie. “Op last van de Chinese overheid is onze fabriek nog steeds dicht en zitten onze twintig Chinese medewerkers thuis”, vertelt de anonieme ABN AMRO-klant. “Ik begin me nu zorgen te maken. Doorgaans hebben we drie weken speling in ons proces en is onze levertijd drie maanden. Zo’n zes weken daarvan zijn voor transport per boot. We hebben ongeveer drie weken nodig voor de inkoop van grondstoffen en productie. Onze fabriek is minstens een week langer dicht.” Wanneer de fabriek nog langer dicht blijft, wordt op tijd leveren moeilijk. De ondernemer verwacht dan eventueel nog tijd in te kunnen halen door goederen met het vliegtuig te leveren, maar luchtvracht is veel kostbaarder.
De ondernemer vreest dat zijn klanten in de problemen kunnen komen. Zijn bedrijf levert bijvoorbeeld een onderdeel aan een Nederlandse fabrikant van campers. Als dat onderdeel niet geleverd kan worden, kunnen de campers niet worden afgebouwd. Eén ontbrekend onderdeel kan zo voor enorme problemen zorgen. Volgens de ondernemer halen veel Nederlandse maakbedrijven bepaalde producten uit China. “Als je bepaalde onderdelen mist en daardoor geen producten kunt leveren, krijg je ook niet betaald”, zegt hij. “Intussen lopen veel kosten wel gewoon door. Ik moet ook mijn medewerkers in China doorbetalen omdat ze officieel een langere vakantie hebben.”
Voor sommige Nederlandse maakbedrijven worden de ontwikkelingen in de komende weken belangrijk. Indien levering van bepaalde onderdelen uitblijft, raken voorraden op en kan ook in Nederland productie stilvallen, net als in de fabrieken van Hyundai in ZuidKorea. Autofabrikant Fiat Chrysler waarschuwde donderdag dat het mogelijk een fabriek in Europa zal moeten stil leggen vanwege een tekort aan onderdelen. Het bedrijf meldde dat dat over twee tot vier weken duidelijk zal worden.
Voor veel bedrijven zullen de komende weken dus cruciaal zijn.
Inhaalslag
Op macro-economisch niveau lijkt er vooralsnog weinig aan de hand voor de industrie. In het eerste kwartaal zal de industriële productie in China worden afgeremd, maar in het tweede of derde kwartaal kan de industrie vermoedelijk een inhaalslag maken, bijvoorbeeld door overuren te draaien. Op die manier kan de industrie achterstanden inlopen.
