Een kleine honderd onderzoekers gaan de komende jaren samen met het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties innovatieve technologieën ontwikkelen. Dat gebeurt binnen zes nieuwe Perspectiefprogramma’s, die groen licht krijgen van NWO. De programma’s moeten leiden tot een nieuwe 3D-printer voor grote metalen onderdelen, efficiëntere zelflerende systemen, extreme microscopie, nieuwe bacteriën voor de chemische industrie, blessurevrij sporten en draagbare robotica voor mensen met onwillige spieren.
Perspectiefcoördinator Lise de Jonge
Het bestuur van het NWO-domein Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW) stelt 21 miljoen euro beschikbaar voor zes omvangrijke onderzoeksprogramma’s binnen het financieringsprogramma Perspectief. Betrokken bedrijven, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen vullen de investering van NWO aan met 11 miljoen euro. Met het totaalbudget kunnen 74 promovendi en 25 postdocs de komende vijf tot zes jaar aan de slag.
Met Perspectief daagt NWO wetenschappers uit om een innige samenwerking op te zetten met het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Het gaat om multidisciplinair onderzoek met een uitdrukkelijke focus op toepassing. Gezamenlijk zetten de partijen nieuwe onderzoekslijnen op die aansluiten bij de topsectoren.
Van technologieproducent tot eindgebruiker
‘In de afgelopen tien jaar heeft het Perspectiefprogramma een duidelijke ontwikkeling doorgemaakt,’ zegt Perspectiefcoördinator Lise de Jonge. ‘De nu gehonoreerde programma’s vormen een coherent geheel van projecten, en de onderzoeksconsortia zijn steeds breder geworden. Inmiddels is de hele keten betrokken die nodig is om het onderzoek tot toepassing te brengen: van technologieproducent tot eindgebruiker.’
Nieuwe onderzoeksnetwerken
Bovendien sluit het Perspectiefprogramma goed aan op vragen vanuit overheid en maatschappij zoals die zijn geformuleerd binnen de topsectoren en de nieuwe sleuteltechnologieën van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Ook beantwoorden de programma’s vragen van de Nationale Wetenschapsagenda van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. ‘Het Perspectiefprogramma heeft tot op heden niet alleen specifieke kennis en innovaties opgeleverd’, zegt De Jonge. ‘Dankzij Perspectief zijn veel nieuwe onderzoeksnetwerken ontstaan met een meerwaarde voor de Nederlandse kenniseconomie.’
Over Perspectief
Innovatie die economische en maatschappelijke impact heeft, vraagt vaak een grootschalige aanpak. Je moet nieuwe onderzoekslijnen opzetten, oude netwerken overstijgen en een innige samenwerking creëren tussen wetenschappers en bedrijfsleven. Daarin voorziet het financieringsmiddel Perspectief voor de topsectoren. Al tien jaar financiert NWO deze unieke vorm van samenwerking.
Een onderzoeksprogramma bestaat doorgaans uit vijf à zes projecten die het overkoepelende thema benaderen vanuit diverse onderzoeksrichtingen. Jaarlijks organiseert NWO een open oproep voor nieuwe programma-ideeën waaruit een externe commissie de beste voorstellen selecteert. Het budget dat NWO beschikbaar stelt voor Perspectief-programma’s is afkomstig van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.
———————————————————
Gehonoreerde onderzoeksprogramma’s
Met 3D-printtechnologie kun je op locatie op maat gemaakte driedimensionale onderdelen printen. Maar welke eigenschappen krijgen grote metalen objecten zoals scheepsschroeven als je ze print? Hoe zorg je ervoor dat zo’n uit laagjes opgebouwd voorwerp niet vervormt, scheurt of op onverwachte plekken gaat roesten? Binnen AiM2XL kijken onderzoekers naar geprinte metalen voorwerpen van tussen de 1 en 10 meter groot. Ze bestuderen de eigenschappen van het geprinte materiaal tot op microniveau, en maken modellen waarmee ze het gedrag van het totale object kunnen voorspellen en controleren. Daarna laten de onderzoekers deze modellen los op geprinte voorbeeldobjecten, zoals een sterk stalen hijsoog voor dikke stalen kabels en een scheepsroer van roestvrij staal.
Programmaleider: Prof.dr. I.M. Richardson (Technische Universiteit Delft)
Deelnemers: Air Liquide B.V., Allseas, Autodesk, Damen, DEMCON, Element Materials Technology, Fokker Technologies Holding B.V., Heerema Fabrication Group, Huisman, Jungle, Lincoln Electric B.V., Lloyd’s Register EMEA, M2i, MX3D, OCAS NV, RAMLAB, Rijksuniversiteit Groningen, Shell, Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, Trumpf Nederland B.V., Universiteit Twente, Valk Welding B.V., VandeGrijp International Gear Suppliers B.V.
Blessurevrij sporten
Citius Altius Sanius – Injury-free exercise for everyone
Hoe krijg en houd je mensen aan het sporten, en voorkom je dat ze daarbij geblesseerd raken? Het programma Citius Altius Sanius (sneller, hoger, gezonder) ontwikkelt en gebruikt innovatieve draagbare sensoren om de fysieke en fysiologische belasting te meten, data science om het blessurerisico voor individuele sporters te berekenen, en bewezen effectieve gepersonaliseerde feedbackmethoden om het gedrag van sporters op alle prestatieniveaus te beïnvloeden. De onderzoekers ontwikkelen niet alleen de benodigde theorie en technologie. Ze testen ook of ze veelvoorkomende sportblessures kunnen voorkomen bij onder andere fitness, voetbal, tennis, hardlopen en wielrennen. Bij het programma zijn onder meer sportverenigingen, sportartsen en fysiotherapeuten aangesloten. Zij zullen de resultaten gebruiken bij sporttrainingen en revalidaties.
Programmaleider: Prof.dr. F.C.T. van der Helm (Technische Universiteit Delft)
Deelnemers: Achmea, Adidas, AMC, Borre, Bosch, Cinoptics, Dopple, Fit!Vak, Fontys Hogescholen, Gemeente Amsterdam, Gemeente Eindhoven, Golazo Sports SX, Haagse Hogeschool, Hanzehogeschool Groningen, Hogeschool van Amsterdam, Hogeschool Arnhem-Nijmegen, Inmotio Object Tracking, InnosportLab Sport en Beweeg, International Tennis Federation, IZI BodyCooling, Kenniscentrum Sport, ManualFysion, 2M Engineering, Motekforce Link, MYLAPS, MyTemp, NedCard, NHTV Breda, Nijmeegse Vierdaagse Foundation, NOC*NSF, Noldus, NovioSense, Plux, Qualogy, Radboudumc, Reade Rehabilitation, Rijksuniversiteit Groningen, Koninklijke sportbonden (KNBSB, KNHB, KNLTB, KNVB, KNWV), Koninklijke Gazelle, Sailing Innovation Center, SWOV, Team Sunweb, Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, Universiteit Leiden, VirtuaGym, Vrije Universiteit Amsterdam, VUmc, Zevenheuvelenloop Foundation
Efficiënte zelflerende systemen
Efficient Deep Learning
Een computer die zelf op beveiligingsbeelden gevaarlijke situaties herkent: dat kan met zelflerende geautomatiseerde systemen. Maar voordat zo’n systeem zelfstandig kan opereren, moet je het ontwerpen, en vervolgens trainen met enorm veel voorbeelden. Daarnaast heb je veel rekenkracht nodig om zo’n systeem tot besluiten te laten komen. En dan is het ook nog niet altijd duidelijk waar het systeem dat besluit dan precies op heeft gebaseerd. Binnen het programma Efficient Deep Learning gaan onderzoekers deep learning veel efficiënter en transparanter maken, aan de hand van voorbeelden uit de dagelijkse praktijk. Zo willen ze de techniek toepasbaar maken voor onder andere automatische visuele inspecties, weefselanalyse, slim onderhoud van apparatuur en intelligente hoortoestellen die kunnen omgaan met rumoerige omgevingen.
Programmaleider: Prof.dr. H. Corporaal (Technische Universiteit Eindhoven)
Deelnemers: AIIR Innovations, ASTRON, CWI, Cyclomedia, Cygnify, Donders Instituut, FEI, 2getthere, GN Hearing, Holst Centre, ING, Intel, Irdeto, Lely, Mobiquity, NLeSC, NXP, NVIDIA, Océ, Radboudumc, Schiphol, Scyfer, Sectra, Semiotic Labs, Siemens, Sightcorp, Sorama, SURFsara, TASS International, Tata Steel, Technische Universität Dresden, Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, Thales, TNO, TomTom, Universiteit Twente, Universiteit van Amsterdam, 3DUniversum, VicarVision, ViNotion, Vrije Universiteit Amsterdam, Wageningen University & Research
Extreme microscopie zonder lens
Lensless Imaging of 3D Nanostructures with Soft X-Rays (LINX)
Steeds meer alledaagse gebruiksvoorwerpen bevatten chips om met de buitenwereld te kunnen communiceren. Dit zogenaamde Internet-of-Things stelt eisen aan computerchips: ze moeten steeds kleiner, goedkoper en meer transistoren bevatten. Om kostbare productiefouten te voorkomen, moet het productieproces nauwkeurig worden bewaakt. Het onderzoeksconsortium LINX ontwikkelt daarvoor nieuwe meettechnieken om zonder hulp van lenzen structuren in beeld te brengen met afmetingen van een nanometer (een miljoenste millimeter). LINX baseert de technieken op slimme rekenmethodes en zogeheten zachte röntgenstraling, ofwel straling met een golflengte tussen de 10 en 30 nanometer. Uiteindelijk willen de onderzoekers komen tot een systeem dat niet alleen fouten tijdens het productieproces van chips kan opsporen. Het systeem moet ook zeer kleine details zichtbaar maken van structuren in andere toepassingen, zoals zonnecellen.
Programmaleider: Prof.dr. H.P. Urbach (Technische Universiteit Delft)
Deelnemers: AFS, ASML, Coherent, DEMCON / Focal, PANalytical, Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, TNO, Universiteit Twente, Universiteit Utrecht, Vrije Universiteit Amsterdam, VSL
Bacteriën zetten syngas om in chemische bouwstoffen
Novel Approaches for Microbial Syngas Conversion to Chemical Building Blocks (MicroSynC)
Een aantal industrieën, zoals de staalindustrie, produceert syngas: een mengsel van koolmonoxide, kooldioxide en waterstof. Dit syngas ontstaat ook als je biomassa vergast. Syngas kan dienen als grondstof voor de chemische industrie. De samenstelling van het syngas is echter vaak te wisselend om het direct via chemische processen te kunnen bewerken. Het onderzoeksprogramma MicroSynC ontwikkelt methoden, processen en bioreactoren om syngas met behulp van micro-organismen om te zetten in nuttige chemische bouwstenen. De onderzoekers gaan op zoek naar geschikte zuurstofloze bacteriën, die ze vervolgens gebruiken om de gewenste producten in grote hoeveelheden onder niet-steriele omstandigheden te produceren. Tegelijkertijd onderzoeken de wetenschappers de maatschappelijke acceptatie van producten die op deze manier worden gemaakt.
Programmaleider: Prof.dr.ir. A.J.M Stams, Wageningen University & Research
Deelnemers: AkzoNobel, Bodec, CLIB2021, ECN, Flowid, ISPT, OxyMem, Paques B.V., Torrgas, Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, VITO, Wageningen University & Research
Draagbare robotica voor onwillige spieren
Wearable robotics
Mensen die door een spieraandoening zijn gekluisterd aan een rolstoel moeten weer zelfstandig en zonder krukken kunnen staan. Ze kunnen dan bijvoorbeeld rechtop aan het aanrecht koken. Dit is geen heilig wonder, maar het haalbare doel van het onderzoeksconsortium Wearable Robotics. Dit programma ontwikkelt zogeheten Exo-Aids: zachte, lichtgewicht technologie die comfortabel zit, gemakkelijk te bedienen en betaalbaar is, en soepele en veelzijdige bewegingen mogelijk maakt. Het doel is om mensen met beschadigingen aan het ruggenmerg of verlies van spierkracht mobieler en zelfstandiger te maken. Daarnaast ontwikkelen de onderzoekers technologie die beroepsklachten als lage rugpijn moet voorkomen. Die klachten komen vaak voor bij mensen die zwaar moeten tillen of lang in een gebogen houding moeten staan.
Programmaleider: Prof.dr.ir. H. van der Kooij (Universiteit Twente)
Deelnemers: Baat Medical, Bond 3D, By-wire, DEMCON, Duchenne Parent Project, Dwarslaesie Organisatie Nederland, Festo, FSHD Patient Foundation, Hankamp Gears, Hocoma, IMSystems, Laevo, Landelijke Vereniging van Operatieassistenten, Motek, Oceanz, Opteq, Ottobock, Radboudumc, Roessingh Research and Development, Roessingh Revalidatie Techniek, Technische Universiteit Delft, Sint Maartenskliniek, Spieren voor Spieren, Technische Universiteit Eindhoven, TNO, Twente Medical Systems International, Ultimaker, Universiteit Twente, Vrije Universiteit Amsterdam, Xsens, Yumen Bionics
