‘Industrie schrapt vergroeningsplannen en gaat klimaatdoel 2030 niet halen’, kopte nu.nl begin december. Ook andere media berichtten over een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving waarop de nieuwssite zich baseerde. Al dat nieuws was illustratief voor een mindere kant van de Nederlandse klimaattransitie: jarenlang lag de focus primair op – vaak onrealistische – doelen en niet of nauwelijks op wat er voor nodig is om ze te halen.
Die combinatie zorgt ervoor dat de somberheid toeslaat wanneer al snel blijkt dat de belangrijkste parameter – het doel – niet wordt gehaald. Een boodschap die in een sensatiebelust medialandschap op veel aandacht kan rekenen. Dat geldt overigens ook voor de vraag wie de dader is. Wie de nu.nl-kop leest, weet al genoeg…
Maar hoe zit het nu echt? Nederland begon tien jaar geleden aan een ambitiepolonaise die in 2019 uitmondde in een nationaal Klimaatakkoord. Hoewel de sector toen al relatief veel broeikasgas had gereduceerd, zeker ten opzichte van andere sectoren, moest er een flinke schep bovenop. De potentie was er, maar dan moest alles, en dan ook echt álles uit de kast.
Zo was een level playing field nodig, oftewel lasten die bij ons niet veel hoger zijn dan over de grens. Ook zou veel CO2 moeten worden afgevangen en ondergronds opgeslagen (CCS), moesten industriële processen worden geëlektrificeerd en zou de groene waterstof rijkelijk moeten stromen. Allemaal voorwaarden waarvoor niet de industrie maar vooral de landelijke politiek aan de lat stond. Tevens voorwaarden die gek genoeg niet hard aan het doel werden gekoppeld.
Aan die voorwaarden is niet voldaan. Ga maar na: energieprijzen zijn hier veel hoger dan in de VS en Azië, de tarieven voor het gebruik van het elektriciteitsnet rijzen de pan uit, als je überhaupt al het net op kunt nu netcongestie een nationaal drama is. Groene waterstof is er nog niet en CCS komt maar zeer mondjesmaat van de grond. Daarmee zijn veel van de vergroeningsplannen óf fysiek simpelweg onmogelijk óf financieel onhaalbaar.
Bedrijven blazen die plannen nu af. Maar ze doen nog meer. Ze schroeven hun productie terug of investeren niet meer in onderhoud, vernieuwing en uitbreiding. Zo ontvouwt zich een wegkwijnscenario. En het wrange daarvan is: zo kan het klimaatdoel uiteindelijk tóch worden gehaald. Niet omdat de industrie vergroent, wat de bedoeling was, maar omdat deze haar biezen pakt, wat juist niet de bedoeling is.
Gelukkig is er inmiddels steeds meer aandacht voor de genoemde randvoorwaarden. Laten we dan ook hopen dat het einde van de wenswereld nabij is. Hoog tijd voor een nuchtere kijk op de vergroening van de industrie. Je niet meer blindstaren op het doel, maar focussen op de weg ernaartoe. Hard werken aan de aanleg van nieuwe energie-infrastructuur, aan het behoud van het concurrentievermogen van de industrie in Nederland en aan de promotie van de sector als essentieel voor onze welvaart. De knop moet om.
