De economie en de industrie staan op een kantelpunt. Niet vreemd, gezien de gevolgen van de recente geopolitieke ontwikkelingen: sterk gestegen energie- en grondstofprijzen, hoge inflatie en onzekerheid over de toekomst. Genoeg stof tot discussie dus bij de TalkING Industry Noord-Oost, op het ING-kantoor in Zwolle. Moderator Joost Krebbekx (Innovatiecluster Drachten/Berenschot) leidde het gesprek in goede banen aan de hand van vier stellingen rond arbeidsmarkt, digitalisering, supplychain en circulariteit.
Moderator Joost Krebbekx (Innovatiecluster Drachten/Berenschot)
– ‘Nu werk ik met een eigen recruiter en dan blijken mensen dus wel vindbaar.’
– ‘Daarnaast automatiseren we laagwaardige, repeterende taken.’
– ‘Als je al tien systemen geïnstalleerd hebt, kun je niet ineens andere componenten toepassen.’
– ‘We zijn nog niet zo ver dat we bij het ontwerp al kijken of we alle componenten makkelijk kunnen scheiden of uit elkaar halen.’
– ‘Gerecyclede kunststofstromen zijn het uitgangspunt.’
Krebbekx vraagt de aanwezigen allereerst te reflecteren op de vraag of er nu sprake is van een veelkoppig monster – hak één kop af en je krijgt twee crises ervoor terug – of meer van een perfect storm, die laat zien dat Nederland problemen als energie, materiaalschaarste, personeelstekorten en afnemende arbeidsproductiviteit al jaren op hun beloop heeft gelaten. Sytse Oreel, directeur van Oreel in Hallum, dat gespecialiseerd is in het bewerken van staal, roestvaststaal en aluminium, heeft de trends zien ontstaan en er tijdig op geanticipeerd. ‘Tien jaar geleden hebben we al ingezet op gasloos en ons dak vol zonnepanelen gelegd. En als je een beetje creatief bent als werkgever, kun je jezelf heel erg aantrekkelijk maken. Een jaar geleden hebben we in een campagne aangegeven dat we alleen mensen aannemen op basis van een vast dienstverband. Dat heeft ons veel opgeleverd, in sollicitanten maar ook qua reputatie.’
Sytse Oreel: ‘Een jaar geleden hebben we in een campagne aangegeven dat we alleen mensen aannemen op basis van een vast dienstverband. Dat heeft ons veel opgeleverd, in sollicitanten maar ook qua reputatie.’ Foto: Oreel
Drastische koerswijziging
Kunststof spuitgieterij Timmerije in Neede, sinds tien jaar onderdeel van het beursgenoteerde en wereldwijd actieve Hydratec Industries NV, heeft een half jaar geleden de koers drastisch gewijzigd om genoemde trends het hoofd te bieden, zegt ceo Hans Kolnaar. ‘De enige manier om in Nederland op lange termijn geld te verdienen, is door een added-value solution op de markt te brengen. Wij hebben ons 100 procent gecommitteerd aan het verbeteren van de carbon footprint van onze producten. En we dagen onze klanten uit om ook met duurzame, liefst circulaire producten tevreden te zijn.’ Ton Pothoven, ceo bij Integrated Mechanization Solutions (IMS) in Almelo, gespecialiseerd in geautomatiseerde productielijnen voor de automotive en de medische sector, sluit zich bij hem aan. ‘Het gaat heel erg om de waarde die je in het product weet te stoppen. Je eruit bezuinigen werkt niet meer’, zegt hij. ‘De race naar de bodem – zo goedkoop mogelijk arbeid krijgen, zo goedkoop mogelijk uitbesteden, zo gecentraliseerd mogelijk produceren – daar betalen we nu met zijn allen de prijs voor. Dus moeten we anders handelen om dit te doorbreken.’
Hans Kolnaar (Timmerije): ‘We zullen eerst het potentieel van onze medewerkers moeten gaan benutten.’ Foto: Com-magz
Bottleneck
De eerste stelling die Krebbekx poneert, luidt dat ‘trends als personeelsschaarste en stijgende lonen (inflatie!) de marges onder druk zetten’. In de ogen van Bob Jonker, ceo Tecnotion in Almelo, leverancier van aandrijftechnologie voor markten als de semicon, science & aerospace, printing, robotics, machinegereedschap en life science, wordt heel listig gebruikgemaakt van de schaarste: ‘Wij hebben technische mensen nodig, die zijn niet te krijgen. Het vinden van dat soort medewerkers via een uitzendbureau kost tienduizenden euro’s. Ik had er afgelopen jaar zeven binnengehaald en ben dus tonnen verder. Nu werk ik met een eigen recruiter en dan blijken mensen dus wel vindbaar.’ Ook bij IMS is voldoende engineers binnenhalen al jaren een bottleneck. Pothoven: ‘Hoewel we ernaar streven om getalenteerde technici voor de lange termijn aan ons te binden, lopen ook wij er tegenaan dat werving- en selectiebureaus universiteiten leegvissen voordat mensen zelf sollicitatiebrieven schrijven. Verder lopen er bij de uitgang van de universiteit ook heel gerenommeerde bedrijven rond die pas-afgestudeerden snel weten vast te leggen. Als kleine partij proberen we onze zichtbaarheid te vergroten door stages en afstudeer- en onderzoeksopdrachten neer te leggen bij universiteiten en zo vroeger in de vijver te vissen.’
Eigen behoeftes kennen
Jelle Warnar, ceo bij Vernay in Oldenzaal, leverancier van rubber componenten voor onder meer de automotive, de medische sector, printers en kleine motoren, kampt met hetzelfde probleem. ‘We hebben meer engineers nodig omdat we graag meer willen automatiseren, zodat we minder productiepersoneel nodig hebben om uiteindelijk weer goedkoper te kunnen produceren. We zitten hier in het oosten van het land wel dicht bij een universiteit, maar iedereen vist in die vijver, dat maakt het lastig.’ Strategisch personeelsmanagement is het sleutelwoord voor Frank Bosveld, ceo van Hytrans Systems in Lemmer, dat gespecialiseerd is in mobiele groot-watertransportsystemen. ‘Als je weet dat er een enorm tekort is, is het des te belangrijker om je eigen behoeften goed te kennen en op tijd te schakelen door mensen intern op te leiden, mensen van buiten te halen of naar andere oplossingen te zoeken. Of bepaalde zaken niet meer zelf te doen.’
Egbert Jan Tiggelaar (PKF/Post): ‘We zijn 100 procent gegroeid de afgelopen zes jaar, met op kantoor slechts twee mensen erbij. We kunnen nog meer groei aan, maar het enige wat we daarvoor nodig hebben, zijn machines.’ Foto: PKF/Post
Egbert Jan Tiggelaar, directielid bij PKF/Post Pallets (PKF/Post), een zelfstandig familiebedrijf dat met twee productielocaties jaarlijks zo’n zes miljoen pallets produceert, werkt voor lagergeschoolde functies waar nodig met arbeidsmigranten uit Polen en de Baltische staten, en vraagt zich af of dit niet ook een oplossing kan zijn voor hogere functies. Betech Group in Hoogeveen, gespecialiseerd grote series draaiwerk en het frezen, draaien en spuitgieten van kunststof, heeft inderdaad net de week ervoor zijn eerste kennismigrant uit Zuid-Afrika aangenomen, meldt mede-eigenaar Arjan Schuinder, verantwoordelijk voor marketing & sales. ‘Het vergt veel uitzoek- en regelwerk, maar als je het één keer hebt staan, werkt het wel. Sinds afgelopen zomer zijn we erkend referent, dan mag je alles zelf organiseren. Het is wel duurder vanwege de minimum salariseisen die de overheid aan kennismigranten van buiten de EU stelt, maar voor ons is het een oplossing.’
Frank Bosveld (Hytrans Systems): ‘Bij een enorm tekort aan medewerkers is het des te belangrijker om je eigen behoeften goed te kennen en op tijd te schakelen.’ Foto: Rob Rotgers
Papierloos sturen
Edse Dantuma, sectoreconoom Industrie bij ING Nederland, legt de aanwezigen een simpele berekening voor: wil de technologische maakindustrie in Nederland de doelstelling van verdubbeling in toegevoegde waarde in 2030 ten opzichte van 2010 halen, dan moet óf het aantal handjes óf de productiviteit omhoog. Is investeren in technologie en digitalisering dan de enige kans, luidt de tweede (vraag)stelling. Jonker (Tecnotion) voorziet de nodige hobbels: ‘Wat als het niet lukt, omdat je product zo complex is of je er zo’n maximale performance uit wilt halen, dat het onbetaalbaar is om dat te automatiseren? Wij lopen er bijvoorbeeld nu tegenaan dat we veel mensen nodig hebben voor assemblage.’ Oreel stelt dat hij het productieproces veel effectiever kan sturen dankzij digitalisering. ‘Dat gebeurt bij ons nu papierloos. Fysieke tekeningen zijn verleden tijd. Daardoor kun je veel flexibeler 130 man op de fabrieksvloer laten weten wat ze eerst en laatst moeten doen en hoe. En bij een wijziging hoef je niet alle papieren uit de fabriek te trekken.’
‘Als je een beetje creatief bent als werkgever, kun je jezelf heel erg aantrekkelijk maken’
Kijken over de hele keten
Tiggelaar stelt dat PKF/Post qua digitalisering wel klaar is. ‘We zijn 100 procent gegroeid de afgelopen zes jaar, met op kantoor slechts twee mensen erbij. We kunnen nog meer groei aan, maar het enige wat we daarvoor nodig hebben, zijn machines. De komende drie jaar investeren we meer in automatisering, waardoor op de productievloer minder mensen nodig zijn; machines stellen ons theoretisch in staat om zeven dagen per week 24/7 door te draaien.’ Volgens Kolnaar is automatisering niet de enige oplossing om de arbeidsproductiviteit in Nederland te vergroten. ‘We zullen eerst het potentieel van onze medewerkers moeten gaan benutten. Dat betekent voor ons als productiebedrijf dat we de medewerkers centraal stellen, deze zelf de oplossingen laten bedenken op de werkvloer en dat we ons richten op hun ontwikkeling’, verklaart hij. ‘Hierdoor nemen het werkplezier en de waardering toe, wat de productiviteit bevordert. Daarnaast automatiseren we laagwaardige, repeterende taken.’
Joël Nijenhuis, ceo van Welgro in Groenlo dat bulkwagens voor veevoeders, meelproducten, granulaten, granen en poedervormige stoffen produceert, geeft aan dat circulariteit nog toekomstmuziek is.
Veel inefficiency
In hoeverre hebben de deelnemers hun supplychain-strategie aangepast na alle toeleveringsproblemen?, introduceert Krebbekx de volgende stelling. Pothoven stelt dat ‘even snel switchen’ vaak ontzettend moeilijk is. ‘Als je al tien systemen geïnstalleerd hebt, kun je niet ineens andere componenten toepassen. Dat breng je de gehele onderhoudsorganisatie bij de klant in de problemen. En bij een machine die gekwalificeerd is voor een bepaald product, heb je niet de vrijheid om bij de volgende levering intern te gaan wijzigen. Daarom hebben we allerlei noodgrepen gedaan, zoals ongewenste voorraad aanhouden. Dat leidt tot veel inefficiëntie, dus ik hoop dat dit niet het nieuwe normaal wordt.’ Warnar wijst erop dat bij wisseling van leverancier doorgaans opnieuw validatie moet plaatsvinden. ‘Wij ondervinden dit bij een grondstof uit Rusland, die wordt niet meer geleverd. We produceren een product voor een oem’er, die het op zijn beurt levert aan zestig klanten. Dus moet het product zestig keer gevalideerd worden. Dat duurt twee jaar. En ze willen ook geen tweede leverancier, want dan moet er twee keer gevalideerd worden bij die zestig klanten.’ Pothoven hanteert de volgende aanpak: ‘We bewaken de beschikbaarheid van kritische componenten, duwen veel harder op standaardisatie om minder diversiteit in de supplychain te krijgen. Verder leggen we een aantal zaken op voorraad en houden we in de gaten welke voorraad bij een distributeur of elders in Europa aanwezig is.’
Link magazine editie december 2022 | jaargang 24 thema: B2B-marketing: veel meer dan goede klantrelatie opbouwen. Lees Link digitaal of vraag een exemplaar op: mireille.vanginkel@linkmagazine.nl’
Toekomstmuziek
De TalkING Industry wordt afgesloten met de stelling dat de focus verschuift van energiebesparing (gepasseerd station) naar duurzaamheid en circulariteit. Bij Betech Group is dit nog geen hot topic, meldt Schuinder. ‘Maar dat gaat wel komen als je straks de CO2-footprint van je product moet kunnen aantonen en de toeleverketen vanaf de mijn tot de klant bekend moet zijn. En: het product weegt 125 gram, hoeveel zit in het product zelf, hoeveel is afval, wat gebeurt daarmee en hoeveel is recyclebaar? Nu leveren wij indien mogelijk ons afval terug aan de fabriek waar we het gekocht hebben: dan krijgen we korting op de volgende inkoop. Maar de producten zelf – we maken jaarlijks 90 miljoen kleine deeltjes – zijn lastig te volgen. Materialen in eindartikelen zijn nog niet recyclebaar en worden nog niet hergebruikt.’ Ook Joël Nijenhuis, ceo van Welgro in Groenlo dat bulkwagens voor veevoeders, meelproducten, granulaten, granen en poedervormige stoffen produceert, geeft aan dat circulariteit nog toekomstmuziek is. ‘De tank is grotendeels van aluminium gemaakt. Dat kan in de retourstroom hergebruikt worden. Maar we zijn nog niet zo ver dat we bij het ontwerp al kijken of we alle componenten makkelijk kunnen scheiden of uit elkaar halen. Dat zal in de nabije toekomst zeker op de agenda komen. Momenteel zijn we bezig met modulair bouwen, waar mogelijk kijken we daarbij vooral naar de produceerbaarheid en vereenvoudiging van verschillende componenten.’
Kosteneffectief model
Ook Hytrans is nog niet zover, vertelt Bosveld, die op basis van ervaringen in zijn vorige werkkring circulariteit wel een interessant model noemt. ‘Destijds hebben we een remanufacturing cycle opgezet voor machines voor het automatisch vullen van enveloppen. Daarbij stripten we het apparaat tot het metalen chassis, lieten enkele subassemblies erin zitten en bouwden vervolgens de machine weer op conform de laatste specs. Goed voor het milieu en kosteneffectief, omdat je geen nieuwe grondstoffen nodig hebt en ook het werk niet opnieuw hoeft te doen.’ Timmerije is onlangs de weg ingeslagen van 100 procent circulaire oplossingen. ‘Eerder keken we bij het maken van een product naar de eisen en de meest geschikte technische kunststof, nu zijn gerecyclede kunststofstromen het uitgangspunt. Hiervoor gaat onze eigen designer met klanten om tafel om te onderzoeken hoe hun product circulair te maken is. Die designtaak nemen we dus over van onze klanten’, aldus Kolnaar. ‘Met Gazelle (zie het artikel in Link magazine) kijken we bijvoorbeeld hoe fietsonderdelen gerecycled kunnen worden. Met als resultaat dat een kettingkast en elektromotorcover nu ontwikkeld worden uit één enkele grondstof die ook in één bak weer retour kan.’
