In de zorgsector wordt nog lang niet altijd duurzaam omgesprongen met de materialen die tijdens operaties gebruikt worden. Veel instrumenten kunnen slechts eenmalig gebruikt worden, zelfs als ze van hoogwaardig materiaal gemaakt zijn. Start-up SATA Medical brengt daar verandering in, door duurzame, herbruikbare alternatieven te ontwikkelen. ‘Daar moeten we echt heen bewegen, want ziekenhuizen hebben een steeds grotere negatieve impact op het milieu’, aldus cto Storm Chabot.
‘Het kan niet zo zijn dat je als ziekenhuis aan de voorkant patiënten beter probeert te maken en aan de achterkant meer patiënten creëert’, aldus Storm Chabot van SATA Medical. Foto’s: SATA Medical
Spin-off TU Delft ontwikkelt herbruikbare instrumenten
In de gezondheidszorg gebruiken professionals graag de beste instrumenten, gemaakt van bijvoorbeeld titanium of roestvrij staal. Deze zijn echter met regelmaat slechts voor eenmalig gebruik. Alle instrumenten die een arts gebruikt – van scalpel tot klemmen – moeten immers steriel zijn, om complicaties bij de patiënt te voorkomen. Probleem is dat niet alle instrumenten goed schoongemaakt kunnen worden, met als gevolg dat ze na gebruik worden weggegooid. Ook als ze van roestvrij staal zijn gemaakt.
Dat probleem kwam Storm Chabot ter ore tijdens zijn master biomedical engineering aan de TU Delft. ‘Ik kreeg een vak van Tim Horeman en Bart van Straten, die zich enorm inzetten voor duurzaamheid in de gezondheidszorg. Ik vond het direct een bizarre en paradoxale gang van zaken. Het kan niet zo zijn dat je als ziekenhuis aan de voorkant patiënten beter probeert te maken en aan de achterkant meer patiënten creëert met al dat afval’, stelt Chabot.
Van eenmalig gebruik naar herbruikbaar
Horeman en Van Straten werken al enige tijd aan oplossingen voor dat probleem. Horeman bedacht onder meer een herbruikbaar alternatief, het SATA-instrument. Dit instrument wordt gebruikt tijdens minimaal invasieve chirurgie, waarbij artsen via kleine sneetjes met lange instrumenten de patiënt binnengaan.
‘Binnenkort beginnen we met een eerste productie van vijftig instrumenten’
Zo’n instrument bestaat uit een lange metalen schacht, met aan het uiteinde een kop die op verschillende punten gedraaid en gebogen kan worden. ‘Daardoor kun je structuren bereiken waar je anders niet bij komt, kun je procedures met een betere benaderingslijn uitvoeren of met een schaartje of grijpertje beter meebewegen met het weefsel, waardoor je minder risico loopt dat je belangrijke aderen of zenuwen raakt’, legt Chabot uit.
Om de kop te kunnen aansturen, bevat het instrument allerlei kabeltjes en scharniertjes. Tussen dergelijke kleine onderdelen gaat patiëntmateriaal zitten, waardoor het instrument niet goed schoongemaakt kan worden en het maar één keer te gebruiken is. ‘Het betreft instrumenten van 500 tot soms zelfs 1.500 euro per stuk. Per operatie worden gemiddeld drie tot tien van die instrumenten gebruikt. De kosten zijn dus enorm en prachtige materialen worden gewoon weggegooid.’
In het alternatief van Horeman worden de kabeltjes in het instrument vervangen door metalen buizen, die over elkaar heen roteren en schuiven, zodat de kop van het instrument gebogen en gedraaid kan worden. Het instrument kan in drie onderdelen uit elkaar worden gehaald, waardoor het goed schoon te maken en dus wél herbruikbaar is. ‘Dat idee is gepatenteerd. Uiteindelijk wil je dat het de academische wereld verlaat en daadwerkelijk in ziekenhuizen terechtkomt’, zegt Chabot. Delft Enterprises (een onderdeel van de TU Delft dat ondersteunt bij het opzetten van start-ups op basis van wetenschappelijk onderzoek, red.) ging op zoek naar investeerders en kwam bij Reon Ventures terecht. Een van de oprichters van dit IJslandse bedrijf heeft aan de TU Delft gestudeerd. ‘Hij kende het patent, de uitvinding en Tim Horeman. Samen met Delft Enterprises hebben ze geïnvesteerd, wat leidde tot de oprichting van SATA Medical.’
Chirurgie met een robotarm
Chabot ging echter al voor die tijd met de uitvinding van Horeman aan de slag. Voor zijn afstudeeronderzoek ontwierp hij een variant van het instrument die door een robotarm gebruikt kan worden. ‘Bij robotchirurgie hanteert een robotarm de instrumenten en stuurt de arts de robot aan met een soort controller. Dat is voor de arts veel ergonomischer: hij kan in een stoel zitten en naar een scherm kijken, in plaats van over een patiënt gebogen te staan.’
Dat onderzoek blijkt een succes en Chabot mocht er een presentatie over geven tijdens een symposium in Den Haag. ‘Zonder dat ik het wist, zaten daar Elvar Thormar en Asthor Steinthorsson (de laatste is nu ceo van SATA Medical, red.) van Reon Ventures, die interesse hadden in het patent van Horeman’, vertelt hij. ‘Ik sprak vol enthousiasme in het Nederlands over mijn afstudeerproject en zij waren met een soort vertaaldienst in de weer om het verhaal te volgen. Blijkbaar begrepen ze voldoende, want daarna vroegen ze mij onderdeel te worden van SATA Medical.’
Zo wordt Chabot in september 2024 als 27-jarige, vers van de universiteit, cto van het nieuwe bedrijf. ‘Ze vroegen me welke functie ik voor mezelf weggelegd zag’, lacht Chabot, wiens voorkeur uitging naar iets technisch. ‘Ceo als 27-jarige leek me nogal sterk en Asthor had veel meer ondernemerservaring. We runnen SATA Medical met zijn tweeën, dus ik heb vele petten op. Cto is maar een labeltje, ik noem mezelf gewoon werknemer van SATA Medical.’
Uitdagingen met certificaten
In de afgelopen maanden zijn grote stappen gezet. Zo is het SATA-instrument dat Horeman ooit bedacht en aan de TU Delft is doorontwikkeld, nog verder aangepast naar daadwerkelijk praktisch gebruik. ‘We zijn nu bezig met de laatste designwijzigingen. Binnenkort beginnen we met een eerste productie van vijftig instrumenten. Dus we zijn nagenoeg production ready’, zegt Chabot trots.
Binnenkort beginnen we met een eerste productie van vijftig instrumenten. Dus we zijn nagenoeg production ready’, zegt Chabot trots.
Link magazine februari/maart 2025. Thema: Artificial Intelligence als onderdeel van je processen. Vraag exemplaar op met de ranking van De Makers Top 100. Vraag een exemplaar aan bij Mireille.vanginkel@linkmagazine.nl
Voor de instrumenten echt de markt op kunnen, moet nog één horde genomen worden: certificering. ‘We moeten voldoen aan de Europese Medical Device Regulation. Die certificering vereist het nodige en vormt voor start-ups een serieuze barrière. Het certificeringsproces kost 100.000 tot 200.000 euro, en je kunt het design niet meer wijzigen als het proces eenmaal loopt. Daar komt bij dat je tijdens het proces geen geld binnen krijgt, want je kunt niet iets verkopen wat nog niet klinisch gebruikt kan worden.’
Investeringsronde
Daarom werkt SATA Medical aan een investeringsronde, waarbij ook gesproken wordt met VC Graduate Entrepreneur uit Rotterdam. ‘Dit investeringsfonds is opgebouwd door alumni van de TU Delft en de Erasmus Universiteit, en heel interessant voor ons. Zowel qua investering als qua alumni. Daar zitten veel mensen met waardevolle kennis, die ons verder kunnen helpen.’
Als de investeringsronde succesvol blijkt en de certificering lukt, zijn er al eerste gegadigden voor de instrumenten van SATA Medical. ‘Een robotontwikkelaar in Canada heeft interesse. En artsen die een demo-instrument hebben getest, zijn enthousiast. Verder is recentelijk een onderzoek gepubliceerd waarin het gebruik van het SATA-instrument positief beoordeeld wordt. Dus er is zeker tractie. Er zijn exciting times ahead.’
