‘S werelds eerste elektrische aangedreven passagiersveerboot wint Schip van het Jaar award 2022.

Schip van het Jaar 2022 is de Noorse elektrische aangedreven passagiersveerboot Medstraum. Het is ‘s werelds eerste emissievrije, elektrisch aangedreven hogesnelheidsveer in lijndienst. Gedurende 4 jaar werkte een Europees consortium in het TrAM-onderzoeksproject aan revolutionaire methoden om elektrische passagiersveerboten in de toekomst sneller en kosteneffectiever te ontwikkelen – en om onze mobiliteit duurzamer te maken. De benaderingen, waarbij het Fraunhofer Institute for Mechatronics Design IEM en het Fraunhofer Institute for Industrial Engineering IAO betrokken waren, zijn bedoeld om 70 procent ontwikkelingstijd en 25 procent productiekosten te besparen voor toekomstige veerbootprojecten.

Op 6 september 2022 ontving de veerboot Medstraum de Ship of the Year award op ‘s werelds toonaangevende vakbeurs voor maritieme industrie SMM in Hamburg. Het Medstraum is sinds de zomer van 2022 in lijn in Stavanger, Noorwegen. Om veerboten, die meestal complexe en langdurige eenmalige producties zijn, sneller en goedkoper te kunnen bouwen, vertrouwde het EU-brede TrAM-projectconsortium op het principe van modularisering. Herbruikbare bouwstenen in ontwikkeling en productie zijn bedoeld om de scheepsbouw aanzienlijk sneller, efficiënter en dus concurrerender te maken.

Modulair principe verkort de ontwikkelingstijd met 70 procent

Fraunhofer IEM is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van een holistische methodologie die de maritieme industrie in de toekomst zal ondersteunen bij het ontwerp en de bouw van modulaire veerboten. Met Model-Based Systems Engineering ontwikkelden de onderzoekers een gemeenschappelijk begrip tussen alle ontwikkelingspartners. De spil is een systeemmodel dat complexiteiten en afhankelijkheden in ontwikkeling transparant en beheersbaar maakt. Het hoogtepunt: het systeemmodel is oplossingsneutraal en flexibel inzetbaar – een mijlpaal in de scheepsbouw. De analyse van de vereisten van verschillende veerboottypen biedt standaardelementen voor ontwikkeling, vergelijkbaar met een modulair principe. Ontwikkelaars van nieuwe ferryprojecten kunnen de concepten hergebruiken en zo tot 70 procent ontwikkeltijd en 25 procent productiekosten besparen.

“Fraunhofer IEM draagt zijn technische expertise al jaren bij aan de auto-industrie en machinebouw om in korte ontwikkelingstijd individuele producten te realiseren. Voor het eerst hebben we onze aanpak nu met succes ingezet in de maritieme industrie. Het concurrentievermogen van volledig elektrische hogesnelheidsveerboten wordt aanzienlijk vergroot door modulair ontwerp en modulaire productie. Dit is een belangrijke bouwsteen voor het behalen van de Europese klimaatdoelstellingen in de mobiliteitssector”, legt Dr.-Ing. Christoph Jürgenhake, plaatsvervangend hoofd van de afdeling Systems Engineering bij Fraunhofer IEM, uit.

Stedenbouw voor duurzame mobiliteit

Fraunhofer IAO heeft onderzocht hoe steden hun mobiliteitsconcepten aanpassen aan nieuwe technologieën en hoe de interfaces tussen water- en landmobiliteit in de toekomst moeten worden ontworpen. De focus lag op de vraag hoe de gerichte interactie van water- en landmobiliteit een bijdrage kan leveren aan klimaatneutrale en op behoeften gebaseerde stedelijke mobiliteit. Concreet betekent dit de integratie van water- en landmobiliteit in informatie-, boekings- en ticketsystemen, en het verbinden van verschillende vormen van mobiliteit met hun verschillende vereisten in planning en uitvoering.

Nora Fanderl, hoofd van het Mobility Ecosystems-team bij Fraunhofer IAO, raadt aan om te kijken naar best practices voor de implementatie: “De stad Stavanger heeft een bijzonder opwindend concept geïmplementeerd voor het ontwerp van mobiliteitshubs dat verschillende intermodale mobiliteitsaanbiedingen van water en land samenbrengt. Het is bijzonder spannend dat de Mobility Hub actief wordt gebruikt als evenementenlocatie en zo mensen motiveert om er gebruik van te maken.«

De Veerboot Medstraum – Technische gegevens

De demonstratieveerboot Medstraum (Noors »met elektriciteit« of »gelijkstroom«) werd gebouwd op de Fjellstrand scheepswerf in Noorwegen. Het is sinds de zomer van 2022 in regelmatige dienst tussen de stad Stavanger en de omliggende gemeenten en eilanden. “Medstraum zal onze uitstoot met 1500 ton CO2 per jaar verminderen, ook al rijden we op onze route met het laagste energieverbruik. Dit komt overeen met het aantal van 60 bussen”, zegt Mikal Dahle, projectmanager bij de columbus openbaar vervoer administratie in de Noorse provincie Rogaland. Op zijn geplande reizen test en valideert het de projectresultaten van het Europese onderzoeksconsortium.

De technische gegevens in één oogopslag:

• Capaciteit: 150 personen
• 31 meter lang / 9 meter breed
• Werksnelheid van 23 knopen
• Besparingen van momenteel 1500 ton CO2 per jaar (afhankelijk van het toepassingsgebied)
• Twee elektromotoren en een batterij met een capaciteit van 1,5 MWh en een laadvermogen van meer dan 2 MW
• Classificatie volgens de International Code of Safety for High-Speed Crafts (HSC-code)

Het EU-project TrAM – Transport: Geavanceerd en modulair

Het EU-project TrAM – Transport: Advanced and Modular werd gefinancierd met 15 miljoen euro van september 2018 tot augustus 2022. In totaal werken 15 partners uit 7 EU-landen eraan. Het project werd beheerd door Columbus, mobiliteitsdienstverlener van de Noorse provincie Rogaland. Duitse partners zijn Fraunhofer IEM, Fraunhofer IAO en HSVA Hamburgische Schiffbau-Versuchsanstalt. Als scheepsbouwexpert nam HSVA de watertanktests en hydrodynamische optimalisatie voor de toekomstige modulaire scheepsklasse over.