De coronapandemie heeft voor de nodige verstoring gezorgd in de ambitieuze groeiplannen van Lumicks. De naweeën voelde de Amsterdamse ontwikkelaar van lifescience tools tot in het afgelopen jaar. Maar nu kan het volle kracht vooruit, onder meer met een grote, veel meer geautomatiseerde meetmachine voor biologisch en farmaceutisch onderzoek. In het tweede kwartaal van volgend jaar kan Lumicks met dat systeem de markt op.
Toen Gijs Oude Elberink zo’n 7,5 jaar geleden overstapte van Thermo Fisher naar Lumicks, was dat Amsterdamse bedrijf nog een start-up met zo’n 20 man in dienst. Inmiddels sleutelen de ruim 140 medewerkers – de meesten gepromoveerd – aan een derde hightech apparaat. Het eerste product van de spin-out van de Vrije Universiteit was de C-Trap. In het binnenste van dat systeem houdt een sterk gefocuste laserbundel twee kleine bolletjes vast, waartussen een levende DNA-streng kan worden vastgehouden. Een biochemisch of biologisch onderzoeker kan, op zoek naar een medicijn tegen bijvoorbeeld kanker, uitproberen hoe de bedachte eiwitten met die streng reageren. ‘Met de C-Trap is het mogelijk de interactie tussen een DNA-streng en een eiwit te filmen en tegelijkertijd de krachten te meten’, verduidelijkt coo Gijs Oude Elberink. ‘Eerder konden daarvan, met bijvoorbeeld een cryo-elektronenmicroscoop, alleen statische snapshots worden gemaakt. Maar die plaatjes geven niet de dynamische informatie waarin je de totstandkoming van de verbinding tot in detail kunt analyseren.’
Met de C-Trap mikt Lumicks op technische universiteiten, biofysicalabs en de farma-industrie. Het wil een zeer goed geautomatiseerd systeem kunnen leveren. ‘Niemand afschrikken met een te ingewikkelde machine’, aldus Oude Elberink. De Amsterdammers hebben daarom honderden manjaren in de software geïnvesteerd, zodat de C-Trap heel gebruiksvriendelijk is geworden. ‘Oorspronkelijk kostte het een week om een DNA-streng te vangen. Nu gaat het met de druk op een knop en is het gepiept als je een bakje koffie hebt gedronken.’
Immunotherapie
In 2017 startte Lumicks met de ontwikkeling van een tweede oplossing, de z-Movi, die krachten tussen cellen kan meten. ‘Als farmaceuten zoeken naar de nieuwe immuuntherapieën voor kankerpatiënten, infecteren ze muizen met een tumor en kijken ze of hun medicijn die oplost’, vertelt Oude Elberink, die zelf nauwelijks kon geloven dat het nog op die manier gebeurde. ‘Met alle technologie die er is, en dan is dat de beste oplossing?!’
AAE heeft zich gecommitteerd aan onze reis en maakt mee wat wij meemaken’
De kracht waarmee een immuuncel zich vasthecht aan een tumorcel is een goede voorspeller of die immuuncel gaat werken of niet. Maar het is niet zo dat hoe hoger die kracht is, hoe beter het medicijn gaat zijn. ‘Cellen die te goed vastzitten, zijn waarschijnlijk te toxisch. Er is een window waarbinnen de verbindingskracht moet blijven’, weet Oude Elberink.
Schoenendoos
De eerste z-Movi, op basis van staande akoestische golven, werkte prima. Conceptueel in ieder geval. Lumicks dacht het ei van Columbus te hebben gevonden, maar in de praktijk zaten er wel een paar haken en ogen aan. ‘In een ideale wereld hadden we een paar key users gehad, die ons direct van de juiste feedback hadden kunnen voorzien’, kijkt Oude Elberink terug. Initiële gebruikers waren echter vooral enthousiast dat ze de metingen überhaupt konden uitvoeren. Toch kwam al vrij snel naar boven dat de doorvoer en het gebruiksgemak van de machine te wensen overlieten.
Dat is een van de redenen waarom Lumicks momenteel werkt aan een machine van een andere schaalgrootte. ‘We gaan van grofweg een schoenendoos naar een kubieke meter’, vertelt Oude Elberink. ‘Inclusief heel veel besturings- en analysesoftware. Het is een mechatronisch paradijs. Van de oude techniek uit de schoenendoos is weinig overgenomen.’ De Avidion, zoals het nieuwe systeem is gedoopt, moet in het tweede kwartaal van 2026 klaar zijn voor de markt. ‘Met Demcon hebben we het concept ontwikkeld en drie proto’s gebouwd, waarmee we nu uitgebreid aan het testen zijn. Conceptueel werkt het allemaal; dat is het goede nieuws. Maar de betrouwbaarheid is nog niet waar ze moet zijn. Het is redelijk rechttoe rechtaan engineering om dat op te lossen, en daarvoor is ruim genoeg kennis in de keten aanwezig. Wat dat betreft is Nederland een fantastisch land.’ In deze engineeringfase wordt AAE betrokken. ‘Voor Lumicks is het gunstig dat AAE veel competenties in huis heeft rondom productieautomatisering. Gedeeltes van het ontwerp neemt AAE voor zijn rekening om tot het eindproduct te komen.’
Innige connectie
Hoewel Demcon de machines ook best zou kunnen produceren, heeft Lumicks zich daarvoor gecommitteerd aan AAE. De bestaande systemen worden ook door die Helmondse leverancier gebouwd. En die samenwerking is heel nauw en transparant. ‘Ze kijken volledig mee in de bouwplannen die we op SharePoint hebben staan. Ook mensen van AAE werken daarin’, onderschrijft Oude Elberink de verbondenheid tussen de twee bedrijven. ‘Ook AAE heeft zich gecommitteerd aan onze reis en maakt dus mee wat wij meemaken.’ En zoals in elke relatie gaat het af en toe ook wel eens wat minder. Bijvoorbeeld doordat de groeiverwachtingen niet helemaal uitkomen door de ontstane ruis door corona. ‘De essentie is dan dat je naar elkaar luistert en elkaar wat gunt. We komen er altijd weer constructief uit.’
De Makers Top 100 goed voor 102 miljard omzet en 300.000 banen. AAE staat op plaats 81 en Demcon op plaats 56.
Link naar De Makers Top 100
Link magazine februari/maart 2025. Thema: Artificial Intelligence als onderdeel van je processen. Vraag exemplaar op met de ranking van De Makers Top 100. Vraag een exemplaar aan bij Mireille.vanginkel@linkmagazine.nl
De samenwerking gaat verder dan een normaal partnerschap, vindt Oude Elberink, en hij geeft nog een voorbeeld: ‘Voor PDM werkten wij nog met Excel-spreadsheets. We waren een project gestart om over te stappen naar Teamcenter. Het ontbrak ons alleen aan die kennis en aan de mogelijkheid om een goede IT-supportinfrastructuur op te zetten. Toen ben ik naar AAE gestapt, want ik wist dat ze daar al met dat pakket werkten. Ze hebben bijvoorbeeld twee man dedicated op IT Teamcenter & Solidworks-support zitten. Ik vroeg ze of Lumicks niet kon meeliften op die infrastructuur. Niet gratis hè, maar het levert ons heel veel efficiëntie op en we krijgen goede service. Dat is heel wat waard.’ Binnenkort gaat de schakelaar definitief om en werkt Lumicks op een Teamcenter-partitie binnen AAE.
De innige connectie, die ook de ontwikkeltool SolidWorks omvat, is voor de trotse engineers bij Lumicks soms even wennen. ‘Onze eigen r&d’ers moesten wel overtuigd zijn dat het beter zou werken. We werken nu goed samen en gebruiken productiestandaarden van AAE waar dit past’, vertelt Oude Elberink. Engineers merken ook de voordelen. ‘Pas was er een laptop gecrasht. AAE heeft toen geholpen om binnen twee uur weer up and running te zijn.’
Logistieke dienstverlener
Ook in de logistiek is de band sterk. Het orderproces voor klanten van de hightech machines van Lumicks is typisch erg lang; ook al versnelt het Amsterdamse bedrijf het proces door klanten te helpen met hun grants. Als de funding is vrijgekomen, wil zo’n partij gelijk aan de gang. ‘De verwachtingen zijn dat we dan snel leveren’, weet Oude Elberink. Dat vergt uiteraard ketenregie en goede financiering. ‘Voor een kleiner bedrijf als Lumicks is het fijn dat we de ketenregie bij AAE hebben kunnen wegleggen. Het is natuurlijk geen bank, dus er zijn goede afspraken gemaakt over bestelperiodes en verplichte afnames, maar het maakt dat we in staat zijn om al een systeem klaar te hebben staan, zodat we het gelijk kunnen versturen als de PO binnen is.’
Dat AAE sinds medio vorig jaar een vestiging heeft in de VS is extra aantrekkelijk; ook voor Lumicks is dit een belangrijke afzetmarkt. Behalve dat het Helmondse bedrijf de Amsterdammers helpt in de engineering en productie, heeft het ook de logistiek rond reserveonderdelen op zich genomen. ‘Ook alle consumables leggen we daar neer’, zegt Oude Elberink. ‘Op die logistiek zijn we ze aan het uitdagen om het ook in de VS op te zetten; ze zijn dat nu aan het inrichten. Ik heb geen ERP-systeem maar ik log in bij AAE om de beschikbaarheid van spare parts te controleren. Zo verweven zijn de organisaties.’
