In de vorige Link stelde Egbert-Jan Sol, directeur van Smart Industry, dat de bottom-up aanpak van het Nederlandse programma in Brussel én bij de Duitse Mittelstand beter is geland dan de top-down benadering die Duitsland voor Industrie 4.0 hanteert. Wandelend over de Hannover Messe wil EZ-minister Henk Kamp echter geen kwaad woord over de Duitsers horen. ‘Hun industrie doet het al decennialang geweldig, wereldwijd – niet alleen met eindproducten, maar ook met productiemachines. Zij hebben het voortouw genomen om de industrie te digitaliseren en daarvoor verdienen ze waardering. Wij kunnen veel van hen leren en zij ook van ons. Daarom werken wij zo graag met hen samen. Bij ons zoeken de kennisinstituten en bedrijven elkaar met steun van de rijksoverheid en de regionale overheden op om tot afspraken te komen in samenwerkingsverbanden als de fieldlabs. Op die wijze stuurt de overheid in Nederland ook.’
Intussen hebben veel westerse landen hun eigen Smart Industry-programma, al heet het overal anders en worden er zeer uiteenlopende overheidsbedragen in geïnvesteerd. In Nederland beloopt dat tegen de veertig miljoen euro, geput uit gerealloceerde EFRO-gelden, ‘omgebogen’ TKI-subsidies en, sinds mei, de MIT-regeling. Dat tegen de achtergrond van een investering in r&d en innovatie die in Nederland een kleine twee procent van het bbp is, tegen in Duitsland bijna drie procent. Het Rathenau Instituut becijferde onlangs dat op basis van het huidige kabinetsbeleid de overheidssteun over de periode 2013-2019 met 7,6 procent daalt. Minister Kamp vindt desgevraagd echter niet dat Nederland achterblijft: ‘Wij investeren maar liefst zes miljard euro per jaar in r&d en innovatie. Daarmee lopen wij, in verhouding tot de omvang van onze economie, internationaal in de pas’, doelt hij op het totaal aan directe steun (subsidies) en indirecte support (fiscale maatregelen) die de overheid verstrekt. Hoeveel er direct geïnvesteerd zal gaan worden in Smart Industry, moet rond de zomer blijken als de afspraken met de consortia rond de fieldlabs zijn gemaakt.
Intussen is wel aangetoond dat Duitsland de voortrekker is, vindt directeur Jochen Köckler van de Hannover Messe
(waar Industrie 4.0 het centrale thema was). ‘Een recordaantal van 220.000 bezoekers, van wie 70.000 buitenlanders, kwam naar Hannover om zich op de mogelijkheden van slimme, digitale en gepersonaliseerde productietechnologie te oriënteren.’ Wel woedt in de Duitse pers een discussie over de sociale impact van alle nieuwe technologie en blijkt uit onderzoek dat bijna de helft van de Duitse ondernemers geen flauwe notie heeft van de betekenis van de digitale revolutie. En dan publiceert het World Economic Forum zijn Global Information Technology Report 2015, waarin Duitsland een dertiende plaats scoort (ver achter ons land op plek vier). Matig voor een land dat pretendeert leiding te geven aan die zo sterk it-gedreven ‘revolutie’.
