Nederlandse onderzoekers hebben een manier gevonden om bepaalde gewassen te laten groeien op afgeschreven, zilte landbouwgrond. Een ware innovatie, want voedselproductie op verzilte grond werd altijd voor onmogelijk gehouden. Specifieke aardappelrassen, wortels, rode uien, witte kool en broccoli blijken prima te gedijen als zij op een speciale manier aan de wortel met zout water worden geïrrigeerd. Als deze speciale teeltmethode en specifieke gewassen worden toegepast, kunnen wereldwijd enorme oppervlakten verzilte grond weer worden gebruikt om voedsel op te verbouwen; een grote doorbraak in de voedselzekerheid. Vandaag zijn de resultaten van het onderzoek, dat in opdracht van staatssecretaris Van Dam (Economische Zaken) is uitgevoerd door publieke en private kennispartijen, naar de Tweede Kamer gestuurd.
Staatssecretaris Van Dam: “Wereldwijd is een miljard hectare aan landbouwgrond door verzilting is afgeschreven. Met onze kennis en onze gewassen kan die grond weer gebruikt worden om voedsel te produceren. Het gebruik van onze kennis en onze gewassen biedt exportkansen voor de Nederlandse agro-sector, maar is vooral een belangrijke doorbraak in de wereldvoedselvoorziening.”
Martijn van Dam
Een voorbeeld hiervan bij uitstek zijn de experimenten op Texel met het telen van zouttolerante planten zoals zeekool – de zogenaamde zilte landbouw. Sinds 20 jaar spant de Stichting Sint Donatus, in samenwerking o.a. met de Universiteiten van Amsterdam en Wageningen, zich ervoor in om de teelt van gewassen op zilte grond mogelijk te maken.
Creatief omgaan met verzilting
Achterliggende gedachte daarbij is dat Nederland, en ook andere gebieden in de wereld, zich moeten voorbereiden op een toenemende verzilting van het landschap. Verzilting wordt o.a. veroorzaakt door bodemdaling en klimaatverandering. Voor de groei van de gebruikelijke gewassen is zout water schadelijk. Het project op Texel gaat niet over het bestrijden van die verzilting, maar over het benutten ervan voor zilte landbouw.
Alleen al in Nederland wordt zo’n 150.000 hectare land door verzilting bedreigd. Wereldwijd gaat het om zo’n 1,5 miljard hectare grond. “De onderzoeken die momenteel op Texel lopen gaan ervan uit dat verzilting nieuwe kansen biedt”, zegt Mark van Rijsselberghe, initiatiefnemer van de experimenten van Stichting Sint Donatus op Texel. “Welke gewassen gedijen goed op zilte grond en hoe kunnen we die gewassen exploiteren? Het feit dat we nu voor het eerst zeekool op de markt kunnen brengen, is een goed teken. Het schept ook verwachtingen voor nieuwe bijzondere gewassen in de toekomst.”
Op zoek naar robuuste zilte planten
In 2008 begon Mark van Rijsselberghe met het aanleggen van een proeftuin van 150 m² voor de zilte teelt op Texel. Daarvoor en tot op de dag van vandaag wordt door verschillende onderzoeksinstellingen vooral in het laboratorium geëxperimenteerd. De stap van lab naar een proeftuin is volgens Mark van Rijsselberghe een enorme uitdaging: “Van de 10 plantensoorten die het in het lab wel goed deden kwamen er in eerste instantie 8 niet op op de binnendijkse grond.” Door continu door te blijven experimenteren, vooral met veranderingen in het zoutregime, slaagde hij erin dat in 2009 voor het eerst zilte zeekool professioneel vermarkt kon worden.
Opvolging aan baanbrekend onderzoek
Mark van Rijsselberghe
In 2016 stelde Van Dam 200.000 euro beschikbaar om het onderzoek uit te voeren, en de teelttechnieken toe te passen in Pakistan, Bangladesh en Ghana. Daar komt de landbouw op verzilte grond nu weer op gang. Vandaag maakte de bewindspersoon bekend nog eens 400.000 euro extra vrij te maken om een kenniscentrum op te zetten, bedoeld om de bijzondere Nederlandse teeltkennis wereldwijd over te dragen. Zo wordt dankzij het extra budget onderzocht of nu ook in Egypte en Colombia verzilte, anders onbruikbare grond weer voor voedselproductie in gebruik genomen kan worden.
Verzilting wereldwijd probleem
Verzilting is een wereldwijd probleem, met ongeveer een miljard hectare aan verzilte grond. In Nederland is in 2030 circa 125.000 hectare grond verzilt. Dit komt doordat de zeespiegel stijgt, terwijl de bodem daalt en er door droge zomers minder zoet water binnenkomt. Het gevolg is steeds meer zout in de bodem en landbouwgrond die onbruikbaar wordt. Wereldwijd wordt geprobeerd deze bedreiging voor de voedselproductie een halt toe te roepen. Bijvoorbeeld met gewasveredeling en het ontzilten van de bodem. Tot dusver was dit zonder succes.
Consortium van onderzoekers
In 2016 gaf het Ministerie van Economische Zaken opdracht om onderzoek te doen naar zouttolerante gewassen en geschikte irrigatietechnieken. Dit onderzoeksproject heeft het baanbrekende inzicht opgeleverd dat er bepaalde gewassen zijn die zout water verdragen, mits de juiste irrigatiemethode wordt toegepast: aan de wortel, in plaatst van sproeien op het blad. Door een consortium van Zilt Proefbedrijf, Universiteit Leiden, Wageningen Universiteit, Vrije Universiteit Amsterdam en De Waddenacademie is alle data nu gebundeld in het rapport “Crop Salt Tolerance”.
