Europa wil op veel gebieden onafhankelijker worden van de rest van de wereld, ook op het gebied van batterijproductie. Grootschalige Europese productie van accu’s komt echter nog niet echt van de grond. Het probleem is in drie woorden samen te vatten: schaal, geld en de politieke wil.
‘Creëer vijf Northvolts en laat ze concurreren met elkaar’
Dat Europa meer onafhankelijk wil worden in de productie van accu’s, heeft volgens Elmer Rietveld te maken met de rol die elektriciteit is gaan spelen in de samenleving. Rietveld is bij TNO onderdeel van het kernteam EU Grondstoffen en heeft vanuit daar goed zicht op wat er in deze markt gebeurt. ‘Als je industrie achterloopt op de rest van de wereldeconomie voor zoiets essentieels voor je samenleving, dan word je afhankelijk van anderen. Dat is een reden dat er op EU-schaal gezegd wordt: wij moeten dit zelf ook kunnen.’
‘In Europa spreken we van durfkapitaal, maar eigenlijk durven we niet écht te investeren’
Europa heeft nu een productiecapaciteit van zo’n 1424 GWh aan batterijcellen, waarbij de hoofdmoot in Hongarije, Frankrijk en Spanje geproduceerd wordt, blijkt uit een overzicht van het Duitse Battery News. Maar Europa loopt achter op de rest van de wereld. In Azië ging het in augustus 2023 nog om 2691 GWh en in Noord-Amerika in juli 2024 om 1539 GWh.
Jiajun Cen. ‘Om de juiste specialisten te vinden moeten we ook buiten Europa kijken. De kosten om die naar Europa te krijgen zijn echter hoog.’ Foto: Victor Lacken
Het verhaal van Northvolt
Bovendien slagen Europese projecten lang niet altijd. Northvolt is daar een bekend voorbeeld van. Dit Zweedse bedrijf moest voor de productie van meer accu’s in Europa gaan zorgen, zodat Europa minder afhankelijk wordt van bijvoorbeeld China. In de afgelopen jaren werd meer dan 15 miljard dollar aan investeringen opgehaald om een succes te maken van het bedrijf. Maar in maart dit jaar ging het Zweedse Northvolt failliet. De verkoop van elektrische auto’s bleek tegen te vallen, waardoor er minder accu’s werden afgenomen. Verder had Northvolt productieproblemen waardoor de levertijden van autobatterijen opliepen. Daarom annuleerde BMW een bestelling ter waarde van 2 miljard dollar.
De drie problemen van Europa
De problemen bij Northvolt zijn niet uniek. Sterker nog, ze zijn de reden dat de grootschalige productie van accu’s in Europa niet van de grond komt. Rietveld vat deze problemen samen in drie woorden: schaal, geld en wil – zeker waar de publieke wens en de bedrijfsvoering elkaar raken.
Dat is iets waar ook mensen uit het veld zich in herkennen, blijkt uit gesprekken met twee van hen. Het gaat om Jiajun Cen, medeoprichter en ceo van AquaBattery, en Kevin Brundish, ceo van LionVolt. LionVolt is een spin-off van TNO, die 3D anodes maakt voor snel oplaadbare, veilige en lichte batterijen met dunne-filmtechnologie. AquaBattery maakt een flowbatterij op basis van water en keukenzout voor grootschalige, stationaire energieopslag die als buffer dient voor bedrijven.
Schaalproblemen
Het eerste probleem waar Europa tegenaan loopt is schaal. Zo is voor het maken van accu’s veel energie nodig, maar in veel gebieden zitten de elektriciteitsnetwerken vol. Door deze schaarste wordt de prijs van elektra hoger, wat weer invloed heeft op de uiteindelijke prijs van de accu zelf. ‘Eén van de eerste dingen waar je naar kijkt als je een gigafactory-locatie uitzoekt, is de prijs van energie’, beaamt Brundish. ‘Misschien dat je daarom veel fabrieken in Oost-Europa ziet, omdat de prijzen daar beter zijn dan in West-Europa.’
Een tweede punt is het vinden van voldoende talent. Zeker in deze sector is personeel schaars en daarmee dus ook weer duurder. ‘Wij kampen hier met hoge kosten’, zegt ook Cen. ‘Om bijvoorbeeld de juiste specialisten te vinden moeten we ook buiten Europa kijken. De kosten om die naar Europa te krijgen zijn echter hoog.’
Schaal uit zich ook in de ruimte die nodig is om een gigafactory op te zetten, in het leiderschap dat daarvoor nodig is en de tijd die het kost om een fabriek te bouwen. ‘Het is: go big or go home’, concludeert Rietveld.
Kevin Brundish: ‘Je moet een enorm grote schaal hebben om de juiste prijspunten te kunnen behalen. Dat is uitdagend, kost tijd en vereist ervaring en expertise. Ik denk dat Europa op dat punt nog minder volwassen is.’ Foto Rob Lacey
Veel uitval
Ook geld speelt een belangrijke rol bij de grootschalige productie van accu’s. Omdat talent en energie duur zijn in Europa stijgt de kostprijs van accu’s. Die kosten kunnen alleen gedrukt worden door op een enorm grote schaal te gaan produceren, met een hoge yield. ‘Het komt zomaar voor dat slechts 40 procent van de batterijen hier in Europa geproduceerd goed zijn voor de verkoop en de rest niet. Dat hebben ze in China dertig jaar geleden geaccepteerd, van geleerd en nu zijn ze efficiënter en beter geworden’, zegt Rietveld.
Met als gevolg dat het Europese product relatief duur blijft en het aantal afnemers mogelijk laag. ‘Een investeerder vindt buiten Europa minder risico in investeringen. Overtuig hen nu maar met enige zekerheid dat iemand jouw Europese batterijen koopt. Dat is bij NorthVolt ook niet goed gegaan.’
Geen durf
Brundish ziet dan ook dat veel bedrijven die hier wél een grote fabriek van de grond krijgen, al decennia bestaan en veel ervaring hebben. ‘Je moet een enorm grote schaal hebben om de juiste prijspunten te kunnen behalen. Dat is uitdagend, kost tijd, en vereist ervaring en expertise. Ik denk dat Europa op dat punt nog minder volwassen is.’
Juist omdat het enige tijd kan duren voor zo’n fabriek echt van de grond komt, zijn investeringen welkom. Dat kan in de vorm van subsidies, maar er wordt ook veel gekeken naar durfinvesteerders. Daar is Cen echter kritisch over. ‘Dat gaat een stuk gemakkelijker buiten Europa. In China geloven partijen hierin en is er een hoop geld in gepompt. In de VS kennen we Silicon Valley en wordt een stuk gemakkelijker geïnvesteerd. In Europa spreken we ook van durfkapitaal, maar eigenlijk durven we niet écht te investeren.’
Beklemmende wet- en regelgeving
Het derde probleem dat Rietveld noemt is de politieke wil. De politiek gaat lang niet altijd op de meest optimale manier met dit probleem om, vindt Cen van AquaBattery. Zo verschilt wet- en regelgeving per land en is dit niet altijd duidelijk. Daarnaast kan het lang duren voor een toegekende subsidie wordt uitbetaald. ‘Dat er regelingen zijn is natuurlijk mooi. Maar uitbetalingen duren soms lang, procedures zijn complex en regelmatig vertraagd. Terwijl snelheid juist zo belangrijk is om innovaties tijdig naar de markt te krijgen.’
Wat hem betreft moet er een duidelijk plan komen van de overheid rondom accu’s en hernieuwbare energie, de markt waar AquaBattery zich in beweegt. ‘Wat ga je doen voor energieopslag? En wat is je visie op de toeleveringsketen? Welke grondstoffen hebben we in Europa voor het maken van accu’s, hoe wil je daar gebruik van maken? Ik denk dat daar nog niet voldoende over na is gedacht of in ieder geval niet voldoende over naar buiten is gebracht.’
Link magazine special 2025: Theme: Towards a more competitive Netherlands and Europe. Read this edition digital.
China als voorbeeld
Toch ziet Rietveld wel een mogelijkheid voor Europa om grootschalige accuproductie van de grond te krijgen. ‘Met staatssteun’, zegt hij stellig. ‘Dat is een heel beladen woord, want mensen denken dat je daarmee een niet-competitieve industrie in het leven roept. Maar ik heb het over staatssteun via randvoorwaarden.’ Hij stelt China ten voorbeeld: ‘Daar wordt met een grotere politieke zekerheid en wil gewerkt. De Chinese overheid maakt een plan, wijst vijf bedrijven aan die dat gaan uitvoeren en laat hen onderling uitvechten wie dan de beste is. Daarbij biedt de overheid direct de garantie dat de bedrijven klanten hebben.’
Wat hem betreft gebeurt er in Europa ook zoiets. ‘Maak vijf of tien Northvolts en laat ze concurreren met elkaar. De beste twee blijven over. Het draait dus vooral om de garantie dat er klanten zijn. De EU kan daarvoor afspraken maken met bijvoorbeeld de Europese autofabrikanten.’
Die oplossing druist echter volledig tegen Europese principes rond de vrije markt én Europese regels in. Toch zijn er wel mogelijkheden met bijvoorbeeld subsidies aan bedrijven. ‘Dat zijn instrumenten die je als overheid hebt. Maar daar zit wel een doorlooptijd aan vast, soms wel jaren.’
Masterclass Smart Customization / Configure to Order 18 september en 6 november 2025. Aanmelden john.vanginkel@linkmagazine.nl
Cen en Brundish zien wel wat in het idee van Rietveld, met name in het idee dat een overheid wat meer het voortouw neemt.
Cen en Brundish zien wel wat in het idee van Rietveld, met name in het idee dat een overheid wat meer het voortouw neemt. ‘Ik ben het er honderd procent mee eens dat dat een geweldige omgeving zou zijn om in te werken. Ik denk dat Europa goed moet kijken naar hoe het subsidies goed kan inzetten om het risico in deze markt weg te nemen’, zegt Brundish.
Dunne film en recycling
Behalve staatssteun biedt ook technologie kansen op succesvolle batterijproductie in Europa, denkt Brundish. Nederland heeft bijvoorbeeld veel expertise in de dunne-filmtechnologie die LionVolt gebruikt. Daarnaast liggen er nog mogelijkheden op het gebied van recycling, iets waar ook Rietveld en Cen kansen zien. De grondstoffen die voor de productie van batterijen gebruikt worden, zijn namelijk schaars. Door deze uit ingeleverde producten te halen, ontstaat er een nieuwe toeleveringsketen van deze materialen. ‘Daar wordt wereldwijd nog niets op grote schaal mee gedaan. Dus daar ligt echt nog een kans’, concludeert Brundish.
