De Nederlandse maakindustrie is veel groter en breder dan alleen semicongigant ASML en het oer-technoconglomeraat Philips. Maar welke maakbedrijven zou eigenlijk iedereen nog meer moeten kennen? ABN AMRO, Govers Accountants/Adviseurs en Link Magazine hebben de koppen bij elkaar gestoken om de 100 grootste en meest winstgevende makers op een rij te zetten. Het heeft een lijst opgeleverd met veel van de grote namen, maar ook met een reeks onverwachte of onbekende spelers.
ASML staat als boegbeeld van de Nederlandse industrie natuurlijk bovenaan de Makers Top 100. Foto: ASML
ABN AMRO, Govers en Link Magazine zetten beste maakbedrijven op een rij‘
De bekendheid van de maakindustrie is vrij beperkt in Nederland’, begint David Kemps, sector banker Industrie bij ABN AMRO. ‘Natuurlijk zijn er een paar publiekslievelingen zoals ASML en Philips, maar voor een groot deel speelt het zich af op anonieme industrieterreinen in raamloze blokkendozen. ABN AMRO maakt zich altijd hard voor de bv Nederland, vooral ook voor de maakindustrie, waar we veel klanten hebben. De Makers Top 100 is een manier om de maakindustrie in het zonnetje te zetten.’
Steef Verhoeven, partner en registeraccountant bij het Eindhovense Govers Accountants/Adviseurs, onderkent dat veel succesvolle maakbedrijven nog grote onbekenden zijn voor de gemiddelde Nederlander: ‘Vanderlande vind ik zo’n typisch voorbeeld. Dat bedrijf staat uiteindelijk niet in onze lijst omdat het niet meer Nederlands is, maar toen het een paar jaar geleden voor 1,2 miljard euro werd overgenomen door Toyota, hoorde ik heel veel verbaasde reacties om me heen van mensen die geen idee hadden dat zo’n groot bedrijf in Nederland zat.’ Ook voor Verhoeven is De Makers Top 100 een manier om de maakindustrie beter bij iedereen op het netvlies te krijgen. En er is nog een tweede reden waarom Govers zich aan de lijst heeft verbonden: ‘We bestaan in 2025 precies 100 jaar. Dus dit initiatief komt voor ons op een fantastisch moment.’
De derde motor achter De Makers Top 100 is Link Magazine zelf. ‘We hebben een hart voor de maakindustrie’, zegt oprichter en uitgever John van Ginkel. ‘We vinden het belangrijk dat de maakindustrie in de picture staat bij EZ en alle clubs die met stimuleringsregelingen bezig zijn. Kijk, we zijn natuurlijk blij met ASML als boegbeeld, maar de industrie is zoveel groter en breder dan mensen beseffen. Die bedrijven verdienen het net zo goed om aandacht te krijgen. In ons blad, maar ook daarbuiten.’
Discrete productie
Vanuit zijn netwerk hoorde Van Ginkel de afgelopen jaren vergelijkbare verhalen: ondernemers die de kracht van de maakindustrie aan een groter publiek wilden tonen. Een jaarlijkse rangschikking met de best presterende Nederlandse maakbedrijven is daarvoor een zeer geschikte methode, was het idee, en die bestond nog niet. ABN AMRO en Govers haakten snel aan. ‘We zetten heel bewust geen maximum op de omzet’, zegt Kemps. ‘Dat maakt onze lijst wellicht wat minder dynamisch de komende jaren, want de grote bedrijven zijn echt groot en dus moeilijk in te halen. Maar het zijn wel de toppers dus kunnen ze in deze lijst echt niet ontbreken, vinden wij.’
De ranglijst draait dus om de maakindustrie, maar welke bedrijven neem je daarin wel mee, en welke niet? Kemps schetst het kader: ‘Het zijn maakbedrijven die zich bezighouden met de productie van fysieke goederen door middel van verwerking van grondstoffen en materialen tot afgewerkte producten. Deze producten worden vooral geleverd aan andere bedrijven.’ Discrete productie dus, zoals in onder meer de machinebouw, metaalproducten en -bewerking, textiel, elektronica, kunststof, meubels, scheepsbouw en transportmiddelen.
Afvallers
De gekozen definitie betekent ook dat er sectoren buiten de boot vallen. Denk aan de procesindustrie, chemie en farma, papier, oppervlaktetechnieken, voedsel en de productie van bouwmaterialen. Ook groothandels en productiebedrijven waar de focus ligt op hun retailactiviteiten, zijn buiten beschouwing gelaten. Een typisch voorbeeld daarvan is De Mandemakers Groep. Dat bedrijf heeft weliswaar een aantal fabrieken waar het zijn keukens maakt, maar het is toch vooral een retailer.
Ook heel wat technische dienstverleners staan er niet tussen. Sommige daarvan hebben weliswaar een productie- of assemblageafdeling, maar het geld wordt vooral verdiend met engineeringsdiensten, industriële automatisering of (embedded) software. Van Ginkel: ‘Wellicht voldoen die bedrijven over een paar jaar wel aan onze voorwaarden en kunnen we ze wel opnemen.’
Handpicked
Al die overwegingen en keuzes illustreren dat het niet volstaat om simpelweg een lijst te maken door te kijken naar de gegevens die beschikbaar zijn bij de Kamer van Koophandel. ‘Je moet echt weten wat zo’n bedrijf doet, want op basis van de gekozen sector in die database kom je niet ver’, heeft Verhoeven ervaren. ‘Bijvoorbeeld Neways en Moba staan geregistreerd als financiële holdings. Dus als je de markt niet goed kent en niet weet welke bedrijven goed draaien, mis je er heel veel.’ Kemps vult aan: ‘Wat dat betreft zijn de bedrijven op de ranglijst bijna handpicked.’
Een andere overweging was dat er alleen Nederlandse bedrijven mochten meedingen, dus met een Nederlandse moedermaatschappij en een Nederlands hoofdkantoor. Bekende industriële werkgevers zoals Tata, Océ/Canon, Fokker/GKN, Nedschroef/PMC en het eerdergenoemde Vanderlande/Toyota vallen daardoor af. Verhoeven onderbouwt: ‘Vanderlande zit natuurlijk in Nederland, maar het is afhankelijk van wat er in Japan wordt besloten.’
ABN AMRO, Govers en Link hebben zich bij de samenstelling van de lijst louter gebaseerd op de financiële jaarverslagen over 2023 die publiekelijk beschikbaar zijn. ‘En dus niet op gegevens die Steef of ik hebben van onze respectievelijke klanten’, benadrukt Kemps. Grotere bedrijven moesten hun cijfers over 2023 officieel voor 31 december 2024 hebben gedeponeerd bij de KvK. Sommige kandidaat-maaktoppers blijken echter significant achter te lopen en hebben daardoor de lijst gemist. Ook zijn er bedrijven die ervoor kiezen om hun organisatie op te delen in vele kleinere bv’s of stichtingen die niet de plicht hebben om een uitgebreide jaarrekening te deponeren bij de KvK. ‘Ja, bewust’, verzekert Kemps. ‘Dat zijn ook de bedrijven die niet in dit soort lijsten willen worden opgenomen.’
Om van alle bedrijven de publieke informatie te analyseren is gebruikgemaakt van datapartner Gain.pro. Dit Nederlandse techplatform helpt ondernemers, adviseurs en investeerders met diepgaande financiële analyses en marktinzichten door menselijke curatie te combineren met GenAI.
Twee kerngetallen
Met de voorwaarden en de kaders duidelijk moest nog worden bepaald hoe de drie initiatiefnemers de rangorde zouden bepalen. Alleen de netto-omzet zou een zeer statische lijst opleveren, dus er is gekozen om ook, mits positief, de EBITDA-marge van de afgelopen drie jaar mee te nemen. ‘Dus niet de nettowinst, want die is boekhoudkundig flink te beïnvloeden’, weet Verhoeven. ‘Ook bij overnames is de EBITDA het belangrijkste kerngetal. En door een gemiddelde te nemen over drie jaar, filteren we de zeer goede en zeer slechte jaren er enigszins uit.’
Een overweging was om ook de omzet per fte mee te nemen. Dat zou de kleinere bedrijven wat meer kans geven. In de praktijk bleek de correlatie tussen omzet en het aantal medewerkers dusdanig groot dat die parameter niet voor extra dynamiek zorgde. ‘We hebben dus voor die eerste twee getallen gekozen, waarbij we de omzet voor 40 procent meewegen en de gemiddelde EBITDA-marge voor 60 procent’, verduidelijkt Kemps. En dat heeft de eerste Makers Top 100 opgeleverd.
De Makers Top 100 is een initiatief van Link Magazine, ABN AMRO en Govers Accountants/Adviseurs, en wordt ondersteund voor Gain.Pro, Gwynt en Infor. De Makers Top 100 is een jaarlijks terugkerende ranglijst van de 100 grootste en meest winstgevende makers van Nederland. De berekende ranglijst is gebaseerd op een door Link Magazine, ABN AMRO en Govers opgestelde definitie van maakbedrijven en op publieke en betrouwbaar geachte gegevens en informatie, die op zorgvuldige wijze in onze analyse zijn verwerkt. Noch Link Magazine, ABN AMRO, Govers Accountants/Adviseurs en datapartner Gain.pro, noch functionarissen van deze bedrijven kunnen aansprakelijk worden gesteld voor in deze publicatie eventueel aanwezige onjuistheden. Naast een copyright is er sprake van een right to copy. Het gebruik van tekstdelen en/of cijfers is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Teksten zijn afgesloten op 14 januari 2025.
De hele lijst van De Makers Top 100
