Dit voorjaar won Hanskamp AgroTech uit Doetinchem, ontwikkelaar van technische oplossingen voor de melkveehouderij, de Achterhoek Open Innovatieprijs. En het bedrijf eindigde net voor de zomer in de top 3 van de Nederlandse Innovatie Monitor 2019. Hanskamp maakt ‘unieke producten in zijn hoekje van de wei’, aldus directeur Henk Hanskamp. Het CowToilet bijvoorbeeld, een innovatief automatisch urineersysteem voor koeien. Dwarsdenker Henk Hanskamp doet veel op intuïtie. Op een dag stopte hij met al zijn toeleveranciers, waaronder Metal Work uit Ede. ‘Grote schrik natuurlijk. Maar ik wilde op een andere voet verder.’
‘Marktonderzoek, daar geloof ik niet in’
Henk Hanskamp kan er nog niet over uit. ‘In de finale van de Nederlandse Innovatie Monitor stonden we naast VDL Groep, een bedrijf dat al sinds 1953 bestaat, 800 keer zo veel medewerkers telt en 200 keer ons innovatiebudget heeft. Die podiumplek geeft ons veel erkenning, ook richting overheid en politiek. Wij zijn een uniek bedrijf en serieus met nieuwe ontwikkelingen bezig.’
‘Er gaan veel wilde ideeën over en weer, maar we nemen elkaar heel serieus’
Henk Hanskamp bedenkt al sinds de eeuwwisseling innovaties voor de melkveewereld. ‘Mijn wieg stond op een melkveebedrijf in de Achterhoek. Als 12-jarige zei ik tegen mijn ouders: “Ik ben supergefascineerd door koeien, maar van elke dag melken wordt Henk niet gelukkig.”’ Hij ging in de elektro- en landbouwtechniek en toen hij weer een aantal jaren later tegen zijn vrouw zei dat hij voor zichzelf wilde beginnen, reageerde ze met: ‘Dat mag, als je maar niet met personeel gaat werken, niet in de handel gaat en geen groot gebouw op een industrieterrein huurt.’ Dus begon hij als zzp’er in productontwikkeling. Dat werd een succes. Sinds 2010 is er wel dat bedrijf, met een eigen gebouw en 22 medewerkers, want Hanskamp AgroTech besteedt zo veel mogelijk uit.
Weg van de kudde
Henk Hanskamp wil steeds weer als boerenzoon naast de boer staan. ‘De markt is een wei, bedrijven vertonen kuddegedrag. Ze zien anderen iets doen, springen erop in met ongeveer hetzelfde en zitten bij elkaar op een kluitje. Binnen de kortste keren heb je daar veel stront en weinig gras. Ik wil iets unieks, iets speciaals, ik voel me thuis in een hoek van de wei waar het gras volop kan groeien. Dan krijg je een blij team en blije klanten.’
Een van zijn eerste ideeën was een systeem om koeien extra energie te geven. Dat leidde tot de ontwikkeling van de PropyDos en de PowerDos, doseermechanismes van rvs met persluchtcilinders. Inmiddels is er de MultiDos, om vloeibaar krachtvoer en additieven te doseren en zo de gezondheid en melkproductie van koeien te verbeteren. Ook kwam er de wereldwijd veelverkochte L’port, een pneumatisch aangedreven sluithek op het voerstation dat voorkomt dat koeien elkaar verdringen tijdens het eten.
Metal Work in Ede levert de cilinders op luchtdruk. Deze fabrikant en leverancier van pneumatische componenten en systemen denkt al vanaf het begin mee met Hanskamp bij al zijn innovaties, levert componenten en assembleert. Het eerste contact kwam toevallig tot stand. Hanskamp stond destijds wat ontevreden te pruttelen bij een dealer omdat die contante betaling eiste, vertelt salesmanager Freek van der Waardt van Metal Work Nederland. Hij nodigde Henk uit om eens te komen praten over diens wensen en dat heeft beiden geen windeieren gelegd. ‘Henk had toen al grote plannen. Ik sta altijd open voor mensen met interessante ideeën, hoe uitdagend en soms onmogelijk die ook lijken.’
Hoogwaardige grondstof
Een jaar of drie geleden had Hanskamp weer een wild plan: ‘Stel dat je de urine van de koe gescheiden kunt houden van de mest. Dan ontstaat er geen ammoniak, een mogelijke oplossing voor een wereldprobleem. Een koe is niet zindelijk te krijgen, maar het idee was te mooi om aan de kant te zetten.’ Na de ontdekking van de zenuwreflex die een plasneiging bij de koe veroorzaakt, was het CowToilet geboren. Ingebouwd in het krachtvoerstation in de melkveestal, wordt het CowToilet op de banden van de uier geplaatst en beweegt het zachtjes mee met de koe. De juiste zenuw wordt geraakt en de koe plast. Na tientallen keren gaat de koe na de maaltijd vanzelf plassen in het krachtvoerstation, is het idee. De urine wordt opgevangen, waardoor het ureum niet de kans krijgt om ammoniak te vormen met de urease uit de mest. Zo’n 90 procent van de huidige ammoniakemissie komt uit de landbouw, een derde daarvan uit de melkveesector, aldus Wageningen Universiteit. Hoge concentraties ammoniak in de natuur veroorzaken onder meer verzuring van de bodem. De opgevangen zuivere urine is daarentegen een hoogwaardige grondstof voor precisiebemesting, het opwekken van ‘gele’ stroom of de productie van waterstof.
Veel slimmigheid
Een prachtidee met mondiale potentie, zo’n koeientoilet. ‘Er is nul komma nul wetenschap over het plassen van de koe, we hebben veel via trial and error moeten ontdekken: hoeveel en hoe vaak plast een koe? En hoe precies? Elke koe is anders, op welke hoogte moet dat toilet zitten, hoe speel je in op bewegingen? Zo’n CowToilet mag ook niet te veel energie kosten of geluid maken.’ Hanskamp haalde Metal Work erbij voor een pneumatische oplossing. Ondanks de vele bewegingen wordt er maar één cilinder toegepast, waarin ook nog eens een meetsysteem is verwerkt. Alles moet ‘hufterproof’ zijn in de stal.
Freek van der Waardt: ‘Dat scheiden bij de bron klonk me meteen logisch in de oren. Ik ben heel vaak op en neer naar Doetinchem gereden om mee te denken en mee te ontwikkelen. Bij een veehouder moet je met simpele, robuuste en zo goedkoop mogelijke middelen een oplossing vinden.’ Af en toe hield Metal Work in Ede ruggespraak met het hoofdkantoor en de fabriek in het Italiaanse Brescia.
Open sfeer
Momenteel draaien er CowToilets op proef bij drie bedrijven. Hanskamp wil het product november volgend jaar op de markt brengen. In welke aantallen het verkocht gaat worden? Hij heeft geen idee. ‘Marktonderzoek doe ik nooit, daar geloof ik niet in. Ik doe veel op intuïtie, door goed te kijken en te luisteren. We hebben een kast vol prijzen en patenten door samen slimme dingen te bedenken in een open sfeer.’ Hij weet dat zijn toeleveranciers niet continu vragen naar prognoses, naar mogelijke omzet. ‘Wij doen ons best, zij doen hun best. En daar komen dan producten uit die zij kunnen toeleveren. Hoeveel? Geen idee.’
Op een dag stopte Hanskamp met zijn leveranciers. ‘Grote schrik natuurlijk. Tot ik uitlegde dat we partners met hen wilde zijn, we kunnen veel leren van elkaar. Dat hebben we ook op papier gezet in een samenwerkingsovereenkomst. Er gaan veel wilde ideeën over en weer, maar we nemen elkaar heel serieus.’ Metal Work steekt graag energie in zo’n intensieve samenwerking, zegt Freek van der Waardt. ‘Hanskamp heeft uitgesproken dat ze hoe dan ook met ons verder willen in de toekomst. Wij hebben daar onder meer tegenover gezet dat de prijzen tot 2022 niet stijgen.’
Niemand kent de potentie van het CowToilet, maar zoals vaker bouwt Hanskamp zijn idee langzaam verder uit. Op zijn eigen stukje vruchtbaar weiland.
Nederlandse Innovatie Monitor
Hanskamp stond eind juni met VDL Groep en D2D Water Solutions (ontwikkelaar van de Drop2Drink-unit om regenwater tot drinkwater te zuiveren) in de finale van de Nederlandse Innovatie Monitor. Zo’n 800 bedrijven deden mee aan dit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam. Hoe innovatief zijn Nederlandse bedrijven op het gebied van technologie, maatschappelijke impact, ondernemerschap en de ontwikkeling van nieuwe producten of diensten? De jury onder leiding van Henk Volberda, hoogleraar Strategie & Innovatie, stelde een top 3 samen. VDL Groep werd uitgeroepen tot meest innovatieve onderneming van 2019.
FOTO
Het CowToilet. Foto’s: Hanskamp
